بورس چیست؟‌ |‌ هر آنچه باید از دنیای بورس بدانید

بورس، بازاری است که در آن اوراق بهادار مانند سهام شرکت‌ها، اوراق‌قرضه و سایر ابزارهای مالی خرید و فروش می‌شوند. به‌عبارت ساده‌تر، این نهاد مکانی است که افراد و شرکت‌ها می‌توانند سرمایه خود را در قالب خرید سهام شرکت‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنند. امروزه با پیشرفت فناوری، معاملات در این نهاد به‌صورت آنلاین و بسیار سریع انجام می‌پذیرد. بااین‌حال، سرمایه‌گذاری در این نهاد نیازمند دانش و صبر است.

بورس چیست؟

بورس ها (Stock Exchanges یا Bource) بازارهای سازمان‌یافته‌ای هستند که در آن سهام شرکت‌ها، اوراق‌قرضه و سایر دارایی‌های مالی خرید و فروش می‌شوند. این بازارها مکانی متمرکز را برای شرکت‌ها فراهم می‌کنند تا با عرضه سهام خود، سرمایه مورد نیاز برای رشد و توسعه کسب‌وکارشان را جذب کنند. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاران نیز می‌توانند با خرید این اوراق بهادار، در مالکیت شرکت‌ها شریک شوند و از سود آن‌ها بهره‌مند گردند.

ریشه‌های تاریخی bource به قرن هفدهم در آمستردام بازمی‌گردد، اما امروزه بورس ها به نهادهای پیچیده و دیجیتالی تبدیل شده‌اند که حجم عظیمی از معاملات را تسهیل می‌کنند.

اهمیت بورس

این نهاد‌ها به‌عنوان کانال اصلی تامین مالی شرکت‌ها عمل می‌کنند و به آنها امکان می‌دهند تا با جذب سرمایه از عموم مردم، به طرح‌های توسعه‌ای خود سرعت ببخشند.

• ایجاد نقدینگی: این نهاد‌ها با فراهم‌کردن محیطی برای خرید و فروش آسان اوراق بهادار، نقدینگی بازار را افزایش می‌دهند و به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا به‌سرعت دارایی‌های خود را به پول نقد تبدیل کنند.
• شفافیت و اطلاعات: این نهاد‌ها موظف هستند اطلاعات دقیق و به‌روز در مورد شرکت‌ها و اوراق بهادار را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهند تا آنها بتوانند تصمیمات سرمایه‌گذاری آگاهانه‌تری بگیرند

همچنین،این نهاد‌ها تحت نظارت نهادهای نظارتی قرار دارند تا از رعایت قوانین و مقررات و جلوگیری از تخلفات مالی اطمینان حاصل شود.

مفاهیم کلیدی در بازار بورس

از مفاهیم کلیدی در بازار bource می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عرضه اولیه عمومی (IPO):فرایند عرضه اولیه سهام یک شرکت به عموم مردم است.
• شاخص‌های بازار: شاخص‌هایی هستند که عملکرد کلی بازار یا بخش خاصی از بازار را نشان می‌دهند (مثلا شاخص بورس تهران).
• بازار اولیه: بازاری است که در آن اوراق بهادار برای اولین‌بار عرضه می‌شود.
• بازار ثانویه: بازاری است که در آن اوراق بهادار بین سرمایه‌گذاران خرید و فروش می‌شود.

درک اصول اولیه bource به شما کمک می‌کند تا:

• تصمیمات سرمایه‌گذاری آگاهانه‌تری بگیرید: با شناخت bource، می‌توانید بهتر درک کنید که چگونه و کجا سرمایه‌گذاری کنید.
• درک عمیق‌تری از اقتصاد داشته باشید: bource یکی از مهم‌ترین اجزای اقتصاد است و درک آن به شما کمک می‌کند تا تحولات اقتصادی را بهتر تحلیل کنید.

با شناخت bource، می‌توانید از فرصت‌های سرمایه‌گذاری که در این بازار وجود دارد، بهره‌مند شوید. 

بورس اوراق بهادار چیست و چگونه کار می‌کند؟

بورس اوراق بهادار، بازار سازمان‌یافته‌ای است که در آن سهام شرکت‌ها، اوراق‌قرضه و دیگر اوراق بهادار خرید و فروش می‌شوند. این بازارها پل ارتباطی بین شرکت‌هایی هستند که به‌دنبال جذب سرمایه هستند و سرمایه‌گذارانی که به‌دنبال فرصت‌های سرمایه‌گذاری می‌گردند. برای ورود یک سهم به bource:

• عرضه اولیه عمومی (IPO):اولین قدم برای ورود یک سهم به بورس، عرضه اولیه عمومی (IPO) است. در این مرحله، شرکت سهام خود را برای اولین‌بار به عموم مردم عرضه می‌کند.
• بازار ثانویه: پس از IPO، سهام شرکت در بازار ثانویه معامله می‌شود. در این بازار، سهام بین سرمایه‌گذاران خرید و فروش می‌شود.

بازارسازان، شرکت‌های مالی هستند که با خرید و فروش مداوم اوراق بهادار، نقدینگی بازار را تامین می‌کنند و به ثبات قیمت‌ها کمک می‌کنند. آن‌ها با ارائه قیمت خرید (bid) و قیمت فروش (ask) برای هر اوراق بهادار، امکان معامله سریع و آسان را فراهم می‌آورند. تفاوت بین قیمت خرید و فروش به‌عنوان اسپرد شناخته می‌شود و نشان‌دهنده هزینه معامله است.

تعیین قیمت در بورس

قیمت سهام در بورس توسط عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. اگر تقاضا برای یک سهم بیشتر از عرضه باشد، قیمت آن افزایش می‌یابد و برعکس. صرافی‌ها با جمع‌آوری سفارشات خرید و فروش، قیمت‌ها را به‌روزرسانی می‌کنند و این اطلاعات را در اختیار همه مشارکت‌کنندگان در بازار قرار می‌دهند.

تکنولوژی در بورس

امروزه، اکثر معاملات در این نهاد به‌صورت الکترونیکی انجام می‌شود و این امر باعث شده است که معاملات سریع‌تر و کارآمدتر شوند. بااین‌حال، برخی از بورس‌های قدیمی مانند بورس نیویورک (NYSE) هنوز از روش‌های سنتی مانند دادوستد حضوری نیز استفاده می‌کنند.

انواع بورس اوراق بهادار

بورس اوراق بهادار به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها، قوانین و ابزارهای معاملاتی خاص خود را دارند. شناخت این تنوع به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا بهترین انتخاب‌ها را انجام دهند. در کل، این نهادها نقش بسیار مهمی در اقتصاد دارند. آن‌ها به شرکت‌ها امکان می‌دهند تا به منابع مالی جدید دسترسی یابند و به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا در رشد شرکت‌ها مشارکت کنند.

صرافی‌های حراج: جایی که عرضه و تقاضا به رقابت می‌پردازند

صرافی‌های حراج، بازارهایی هستند که در آن‌ها خریداران و فروشندگان به‌طور هم‌زمان پیشنهادهای خرید و فروش خود را ارائه می‌دهند و قیمت اوراق بهادار بر اساس رقابت بین آن‌ها تعیین می‌شود. در این نوع صرافی‌ها، بالاترین قیمتی که یک خریدار حاضر به پرداخت آن است (قیمت پیشنهادی) با کمترین قیمتی که یک فروشنده حاضر به فروش است (قیمت درخواستی) تطبیق داده می‌شود و معامله انجام می‌گیرد.

در گذشته، معاملات در صرافی‌های حراج به‌صورت حضوری و با فریادزدن پیشنهادات خرید و فروش توسط کارگزاران انجام می‌شد. اما امروزه، با پیشرفت فناوری، بسیاری از این معاملات به‌صورت الکترونیکی انجام می‌شود. بااین‌حال، برخی از صرافی‌های قدیمی مانند بورس نیویورک (NYSE) هنوز از روش‌های سنتی حراج در کنار سیستم‌های الکترونیکی خود استفاده می‌کنند.

بازارهای دلال: جایی که دلالان حرف اول را می‌زنند

در بازارهای دلال، به‌جای اینکه خریداران و فروشندگان به‌طور مستقیم با یکدیگر رقابت کنند، معاملات از طریق دلالان انجام می‌شود. دلالان، واسطه‌گرانی هستند که قیمت خرید و فروش اوراق بهادار را تعیین می‌کنند و از اختلاف بین این دو قیمت (اسپرد) سود می‌برند. به‌عبارت‌دیگر، دلالان به‌عنوان سازنده بازار هستند و با خرید اوراق بهادار از فروشندگان و فروش آن به خریداران، نقدینگی بازار را تامین می‌کنند.

صرافی‌های الکترونیکی: انقلاب در دنیای تجارت

صرافی‌های الکترونیکی، برخلاف صرافی‌های سنتی که در یک مکان فیزیکی مستقر بودند، به‌صورت آنلاین و بدون نیاز به حضور فیزیکی معامله‌گران عمل می‌کنند. این نوع صرافی‌ها با استفاده از سیستم‌های پیچیده نرم‌افزاری، امکان انجام معاملات سریع و با حجم بالا را فراهم می‌کنند.

رشد سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات، به‌ویژه ظهور سیستم‌های معاملاتی با فرکانس بالا (HFT)، تحول عظیمی در صنعت بورس ایجاد کرده است. الگوریتم‌های پیچیده در این سیستم‌ها، تصمیمات معاملاتی را با سرعت بسیار بالایی اتخاذ می‌کنند که این امر منجر به افزایش کارایی بازار می‌شود.

اگرچه انتقال از صرافی‌های سنتی به صرافی‌های الکترونیکی، کارایی بازار را به‌طور چشمگیری افزایش داده است، اما چالش‌های جدیدی نیز به همراه داشته است. از جمله این چالش‌ها می‌توان به نگرانی‌هایی در مورد ثبات بازار، انصاف در معاملات و ریسک‌های ناشی از استفاده گسترده از الگوریتم‌ها اشاره کرد.

بازارهای فرابورس: دنیای سهام خارج از bourceهایاصلی

بازارهای فرابورس (OTC exchange)، به‌عنوان مکانی برای معامله اوراق بهاداری که در bourceهای اصلی مانند NYSE یا نزدک فهرست نشده‌اند، شناخته می‌شوند. در این بازارها، سرمایه‌گذاران می‌توانند سهام شرکت‌هایی را خرید و فروش کنند که به دلایل مختلفی مانند ارزش بازار پایین یا عدم توانایی در پرداخت هزینه‌های فهرست‌بندی، امکان حضور در bourceهای بزرگ را ندارند.

معاملات در بازارهای OTC معمولا از طریق شبکه‌ای از دلالان و فروشندگان انجام می‌شود. این شبکه‌ها امکان اتصال خریداران و فروشندگان را فراهم می‌سازند و به آن‌ها اجازه می‌دهند تا به‌صورت مستقیم با یکدیگر معامله کنند.

علاوه بر سهام شرکت‌های کوچک و متوسط، بازارهای OTC همچنین شامل طیف گسترده‌ای از دارایی‌های دیگر مانند ارزهای دیجیتال، ارزهای خارجی و برخی مشتقات می‌شوند. این تنوع، بازارهای OTC را به مکانی جذاب برای سرمایه‌گذاران تبدیل کرده است که به‌دنبال فرصت‌های سرمایه‌گذاری متنوع‌تر هستند.

جدول مقایسه انواع بورس اوراق بهادار

مبادلات بین‌المللی: نگاهی به بازارهای جهانی

بازارهای bource در سراسر جهان گسترده شده‌اند و هر یک ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند. برخی از مهم‌ترین‌های جهان عبارت‌اند از:

• Bourse شانگهای و شنژن: این دو نهاد به ترتیب بزرگ‌ترین و دومین نهاد اوراق بهادار چین هستند و نقش مهمی در اقتصاد این کشور ایفا می‌کنند. در این نهادها، طیف وسیعی از ابزارهای مالی از جمله سهام، اوراق‌قرضه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری معامله می‌شوند.
• یورونکست: این نهاد بزرگ اروپایی حاصل ادغام چندین bource از جمله آمستردام، پاریس و بروکسل است و یکی از مهم‌ترین مراکز مالی اروپا به شمار می‌رود.
• بورس لندن (LSE): LSE یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین bourceهایجهان است و شاخص FTSE 100 آن، یکی از شاخص‌های مهم بازارهای مالی جهانی به‌حساب می‌آید.
• هند: در سال 2024، bource هند با پشت سر گذاشتن هنگ‌کنگ، به چهارمین بازار بزرگ سهام جهان از نظر ارزش بازار تبدیل شد.

سرمایه‌گذاری در این نهادها می‌تواند فرصت‌های خوبی برای کسب بازده ایجاد کند، اما ریسک‌هایی نیز به همراه دارد.

راهنمای شروع سرمایه‌گذاری در بورس

سرمایه‌گذاری در این بازار می‌تواند آینده مالی شما را تغییر دهد. اما قبل از شروع، به دانش و اطلاعات کافی نیاز دارید. ابتدا لازم است مفاهیم اولیه را یاد بگیرید تا با اطمینان بیشتری وارد این بازار شوید. البته، مشورت با یک مشاور مالی حرفه‌ای نیز می‌تواند بسیار مفید باشد.

آموزش جامع

قبل از هر سرمایه‌گذاری، درک عمیقی از مفاهیم اساسی بازار سرمایه مانند سهام، اوراق‌قرضه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و ETFها ضروری است. شما باید با اصطلاحاتی مانند تنوع‌سازی، تخصیص دارایی و تحمل ریسک آشنا شوید. از منابع آنلاین رایگان مانند Investopedia برای یادگیری بیشتر استفاده کنید.

تعیین اهداف

اهداف مالی خود را مشخص کنید. آیا برای بازنشستگی، خرید خانه یا تحصیل فرزندان خود پس‌انداز می‌کنید؟ اهداف شما، استراتژی سرمایه‌گذاری شما را تعیین می‌کند. برای اهداف بلندمدت، استراتژی‌های تهاجمی‌تر و برای اهداف کوتاه‌مدت، استراتژی‌های محافظه‌کارانه‌تر مناسب‌تر هستند.

ارزیابی تحمل ریسک

ظرفیت تحمل ریسک، میزان نوساناتی است که یک سرمایه‌گذار می‌تواند در پرتفوی خود تحمل کند. این ظرفیت تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله سن، تجربه، اهداف مالی و وضعیت اقتصادی فرد قرار دارد. ارزیابی دقیق تحمل ریسک، گامی ضروری در تدوین یک استراتژی سرمایه‌گذاری موفق است.

انتخاب حساب سرمایه‌گذاری

برای شروع سرمایه‌گذاری، می‌توانید در یک کارگزاری بورس آنلاین ایرانی حساب باز کنید. کارگزاری‌های داخلی معتبر پلتفرم‌های کاربری ساده و متنوعی را ارائه می‌دهند. اگر برای بازنشستگی پس‌انداز می‌کنید، حساب‌هایی مانند سهام عدالت، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله در بورس (ETF) را نیز در نظر بگیرید.

شروع با صندوق‌های شاخص

برای شروع سرمایه‌گذاری، صندوق‌های شاخص یک گزینه عالی هستند. این صندوق‌ها به شما این امکان را می‌دهند تا با سرمایه‌گذاری در یک صندوق، به سبد متنوعی از سهام دسترسی داشته باشید. علاوه بر این، هزینه‌های مدیریت این صندوق‌ها معمولا پایین است و برای سرمایه‌گذاران تازه‌کار گزینه‌ای مناسب به‌شمار می‌روند.

دید بلندمدت

تصور کنید سرمایه‌گذاری مانند کاشتن یک درخت است. شما نمی‌توانید انتظار داشته باشید که یک‌شبه درخت شما میوه دهد. رشد یک درخت زمان زیادی می‌برد و نیاز به مراقبت و صبر دارد. سرمایه‌گذاری نیز همین‌طور است. ممکن است در کوتاه‌مدت شاهد رشد چشمگیری نباشید، اما با صبر و حوصله، سرمایه‌گذاری شما می‌تواند به ثمر بنشیند.

سیستم‌های معاملاتی جایگزین (ATS) و استخرهای تاریک: پشت پرده بازارهای مالی

سیستم‌های معاملاتی جایگزین (ATS) پلتفرم‌های الکترونیکی هستند که برای تطبیق سفارشات خرید و فروش اوراق بهادار طراحی شده‌اند. این سیستم‌ها که تحت نظارت نهادهای نظارتی مانند کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) فعالیت می‌کنند، مکمل بورس‌های سنتی هستند.

یکی از انواع خاص ATS، استخرهای تاریک نام دارد. این بازارهای خصوصی، به سرمایه‌گذاران نهادی اجازه می‌دهند تا حجم بالایی از سهام را بدون تاثیرگذاری مستقیم بر قیمت بازار، خرید یا فروش کنند. در واقع، استخرهای تاریک به‌عنوان «بازارهای غیرشفاف» شناخته می‌شوند، زیرا اطلاعات مربوط به سفارشات خرید و فروش در آن‌ها به‌صورت عمومی انتشار نمی‌یابد.

جمع‌بندی

بورس، قلب تپنده اقتصاد است. این بازار بزرگ، جایی است که شرکت‌ها برای رشد و توسعه خود، سرمایه جذب می‌کنند و افراد می‌توانند با خرید سهام، بخشی از آن شرکت‌ها شوند. این نهاد به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا با تنوع‌بخشیدن به سرمایه‌گذاری‌های خود، ریسک را کاهش دهند و سود بیشتری کسب کنند.