انواع بازار بورس در ایران +‌ انجام معاملات در انواع بازار بورس ایران

بورس از جمله بهترین بازارهای مالی بوده که در آن قیمت‌گذاری و خرید و فروش کالا، قرارداد آتی و اوراق بهادار صورت می‌گیرند. انواع بازار بورس در ایران شامل بورس اوراق بهادار، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی می‌شود. هر یک از این بازارها از ویژگی‌ها و قابلیت‌های متفاوتی برخوردار هستند و شما با ثبت ‌نام در کارگزاری بورس آرمان تدبیر و خرید سهام می‌توانید در سوددهی شرکت‌ها سهیم باشید. همچنین با سرمایه‌گذاری در این بازار می‌توانید ارزش سرمایه خود را نیز حفظ کنید.

معرفی انواع بازار بورس در ایران

انواع بازار بورس در ایران در چهار گروه جای می‌گیرند‌ که این دسته‌ها شامل بورس اوراق بهادار، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی می‌شوند. هر یک از بازارهای بورسی از ویژگی‌های به‌خصوصی برخوردار هستند و بورس اوراق بهادار به‌عنوان پرسابقه‌ترین بورس در ایران شناخته می‌شود. بورس انرژی را نیز می‌توان جدیدترین بورس راه‌اندازی ‌شده در ایران دانست.

بورس اوراق بهادار تهران

در بازار بورس اوراق بهادار شاهد خرید و فروش سهام شرکت‌ها و دیگر اوراق بهادار همچون اوراق مشارکت هستیم. اغلب سرمایه‌گذاران بازار بورس در این قسمت فعالیت دارند و این نوع بورس با ۸۳ سال سابقه به‌عنوان پیشکسوت دیگر انواع بورس‌ شناخته می‌شود. در زمان‌های گذشته، معاملات بورسی با محدودیت بسیاری مواجه بوده و تنها یک روز در هفته و در ساعاتی مشخص برای انجام آن‌ اقدام می‌شد. در هنگام گسترش تکنولوژی و فراگیر شدن اینترنت، شاهد ایجاد تغییراتی در زمینه خرید و فروش در بورس بوده‌ایم.

امروزه معاملات بورسی تنها به‌ کمک یک رایانه یا حتی تلفن همراه انجام می‌گیرند و افراد می‌توانند برای انجام این معاملات به کارگزاری‌های بورس از جمله آرمان تدبیر مراجعه کنند. در این کارگزاری کدهای معاملات جهت انجام خرید و فروش در اختیار شما قرار داده می‌شوند. هم‌اکنون خرید و فروش در بازار بورس از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ در تمامی روزهای هفته به غیر از پنجشنبه و جمعه قابل انجام بوده و دامنه نوسان آن ۷ درصد محاسبه شده است.

در صورتی که قصد پیش خرید و ثبت سفارش از قبل را دارید، می‌توانید از ساعت ۸:۴۵ تا ۹ سفارش خود را به ثبت برسانید. البته بورس در ایام تعطیل رسمی فعالیت ندارد. لازم به ذکر است که در ‌هنگام معامله در بورس اوراق بهادار، بهتر است بدون داشتن دانش کافی اقدام به هیچ کاری نکرده و تحلیل تکنیکال نمادها را نیز مدنظر قرار دهید.

فرابورس

فرابورس یکی دیگر از انواع بازار بورس ایران شناخته می‌شود و هنگامی که سهام شرکت‌ها در بازار بورس اوراق بهادار به ‌فروش نمی‌رسند، امکان معامله آن‌ها در فرابورس وجود دارد. در اصل قوانین ثبت یک شرکت در فرابورس به ‌نسبت بورس آسان‌تر به ‌نظر می‌رسد. در سایر کشورها بازار فرابورس ویژه انجام معاملات سهام شرکت‌هایی بوده که از شفافیت لازم برخوردار نیستند یا سودآوری آن‌ها بهذ‌نسبت دیگر سهام‌های موجود در بازار بورس پایین‌تر است.

در ایران راه‌اندازی فرابورس به پاییز سال ۱۳۸۸ بازمی‌گردد و اصلی‌ترین مزیت آن را می‌توان سازماندهی شرکت‌هایی دانست که مایل هستند به بازار سرمایه ورود پیدا کنند؛ اما از شرایط لازم برای ورود به بورس اوراق بهادار برخوردار نیستند. در فرابورس نیز شاهد تقسیم‌بندی بازارها به چهار دسته اول، دوم، سوم و بازار پایه هستیم. دسته‌بندی این شرکت‌ها در این گروه‌ها طبق ریسک سرمایه‌گذاری، شفافیت صورت‌های مالی، میزان بدهی و... صورت می‌گیرد.

1. بازار اول بیشترین میزان سهام‌ به بازار اول تعلق داشته و دامنه نوسان آن را می‌توان ۷ درصد دانست و از حجم مبنا نیز برخوردار نیست.

2. بازار دوم در واقع متشکل از سهام شرکت‌های سهامی عام بوده و در این بازار علاوه‌بر سهام شرکت‌های زیان‌ده و تازه تاسیس، سهام شرکت‌هایی با سرمایه بالا نیز مورد پذیرش قرار می‌گیرند. این مدل شرکت‌ها سرمایه بالایی را به بازار تزریق می‌کنند و در تلاش برای تبدیل سهام خاص به عام هستند.

3. بازار سوم نیز یکی از انواع بازار بورس ایران بوده که معاملات عمده اوراق بهادار در آن صورت می‌گیرند و در این بازار دیگر شما نیازی ندارید که پروسه پذیرش در فرابورس را طی کنید.

4. بازار پایه نیز شامل سه گروه زرد، نارنجی و قرمز می‌شود. در بازار زرد دامنه نوسانات در ‌هنگام خرید و فروش مثبت و منفی ۳ درصد محاسبه شده است؛ اگر نگاهی به تابلوی نارنجی رنگ بیندازید، متوجه مثبت و منفی ۲ درصد بودن دامنه نوسانات خواهید شد و نوسانات تابلوی قرمز به‌صورت کلی مثبت و منفی ۱ درصد برآیند می‌شوند.

بورس کالا

یکی دیگر از انواع بازار بورس را می‌توان بورس کالا دانست. این مدل بورس به بازار منسجمی اشاره داشته که در آن بسیاری از عرضه‌کنندگان مشغول ارائه کالای خود هستند. کارشناسان بورس کالا در ابتدا کالاهای مربوطه را بررسی می‌کنند؛ سپس قیمت‌گذاری انجام شده و خریداران می‌توانند کالای موردنظر خود را تهیه نمایند. اغلب معاملات این بازار به کالاهای خام و فرآوری ‌نشده همچون فلزات، پنبه، گندم، برنج، زعفران و... تعلق دارند و از جمله مزیت‌های این بازار بورسی می‌توان به داشتن نهادهای نظارتی و تنظیم‌کننده بازار اشاره کرد. با وجود نهادهای نظارتی همه سازندگان، مصرف‌کنندگان و تاجرین کالا ملزم به رعایت قوانین و مقررات حاکم بر بورس بوده و به این صورت تمامی افراد از مزایای معاملات بهره‌مند خواهند شد.

این مدل بورس به اشخاصی پیشنهاد می‌شود که مایل به ریسک در زمینه نوسانات کاذب قیمت‌ها نیستند یا این‌که قصد دارند از نوسانات بازار به ‌نفع خود بهره ببرند و سود بالایی را تجربه نمایند. از جمله انواع بازار، قراردادها و اوراقی که در بورس کالای ایران خرید و فروش می‌شوند می‌توان به قرارداد نقدی، قرارداد سلف، قرارداد نسیه، قرارداد آتی، قرارداد سلف استاندارد، قراردادهای اختیار معامله، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا و گواهی سپرده کالایی اشاره کرد.

بورس انرژی

بورس انرژی یک نمونه بورس کالای محسوب می‌شود که این فرصت را در اختیار شما قرار می‌دهد تا در زمینه حامل‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی ‌بر کالاهای آن خرید و فروش داشته باشید. در واقع  حامل‌های انرژی به نفت، گاز، برق و دیگر حامل‌های انرژی اشاره دارند. بورس انرژی به‌عنوان یکی از انواع بازار بورس ایران در اسفند ماه سال ۹۱ ایجاد گردید. این بازار بورسی به‌عنوان بازاری شفاف، کارآمد، با نقدشوندگی و رقابت‌پذیری بالا شناخته شده و علاوه‌بر این‌که قیمت منصفانه را ارائه می‌دهد، در این بازار شاهد انحصارزدایی نیز در بخش معاملات هستیم.

پس انرژی را می‌توان چهارمین بورس کشور دانست که محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و دیگر حامل‌های انرژی را عرضه می‌کند. شما در زمینه بورس انرژی با دو نوع بازار فعال فیزیکی و مشتقه مواجه خواهید شد که هر یک از آن‌ها ویژگی‌های متفاوتی دارند. تفاوت اصلی آن‌ها را می‌توان در نوع معامله دانست که در بازار فیزیکی خرید و فروش کالا انجام می‌شود؛ در حالی که در بازار مشتقه شاهد معامله اوراق مبتنی‌بر کالا هستیم. مشتریان حقیقی نمی‌توانند در بازار فیزیکی معاملات خود را انجام دهند و تنها امکان خرید و فروش اوراق در بازار مشتقه برای آن‌ها وجود دارد.

در معاملات این بازار شاهد، دریافت ۱۰ تا ۲۰ درصد قیمت معامله به‌شکل پیش‌پرداخت از مشتری هستیم. دریافت باقی هزینه برای کالاهای داخلی تا سه روز کاری انجام می‌گیرد و دریافت کالاهای بازار بین‌المللی نیز تا ۵ روز کاری به طول می‌انجامد. معاملات در زمینه بورس انرژی تحت شرایط به‌خصوصی صورت می‌گیرند و شما برای این‌که کد معاملاتی بورس انرژی را دریافت کنید، باید مدارکی متفاوت از مدارک لازم جهت اخذ کد بورسی و معاملات سهام اوراق بهادار را ارائه دهید.

مزایایی سرمایه‌ گذاری در انواع بازار بورس در ایران

امروزه شفافیت بازار، رسمی بودن، داشتن قوانین و مقررات معین و پشتیبانی دولت از سهامداران بازار سرمایه و برتری آن در مقایسه با دیگر بازارها سبب شده‌اند تا انواع بازار بورس به‌عنوان بهترین روش سرمایه‌گذاری شناخته شود‌. از دیگر مزیت‌های این بازار می‌توان به کسب سود و درآمد، سرمایه‌گذاری با مبلغ پایین، حفظ سرمایه در مواجهه با تورم، شفافیت و قانونمند بودن، امکان نقدشوندگی بالا، تنوع ابزارهای سرمایه‌گذاری، سهولت سرمایه‌گذاری و دسترسی آسان و... اشاره کرد.

• ·    کسب سود و درآمد: نخستین و اصلی‌ترین هدف اشخاص از سرمایه‌گذاری در بازار بورس را می‌توان کسب سود و درآمد دانست که از طریق خرید سهام شرکت‌ها امکان‌پذیر است. کسب سود به دو شیوه برای سهامداران صورت می‌گیرد. در روش اول، قیمت سهام افزایش می‌یابد و این اختلاف قیمت سوددهی را به‌همراه خواهد داشت. در روش دیگر شخص سهام را تا برگزاری مجمع سالانه نگه می‌دارد تا مشمول دریافت سود نقدی شود.
• سرمایه‌گذاری با کم‌‌ترین مبلغ: از جمله اصلی‌ترین مزیت‌های فعالیت در انواع بازار بورس ایران می‌توان به امکان سرمایه‌گذاری در بزرگ‌ترین شرکت‌ها با حداقل سرمایه 500 هزار تومان اشاره کرد. شاید شما با سرمایه‌ای پایین امکان خرید ملک، خودرو، سکه یا طلا و... را نداشته باشد؛ اما بازار بورس فرصتی را فراهم ساخته تا افراد به‌شکل خرد یا کلان بتوانند سرمایه‌گذاری خود را انجام دهند. محدودیت خاصی از نظر حداکثر مبلغ سرمایه‌گذاری در نظر گرفته نشده و شما با مبالغ بالا و هنگفت نیز می‌توانید در این بازار سرمایه‌گذاری نمایید.
•  با گذشت زمان، نرخ تورم افزایش پیدا می‌کند و به این صورت شاهد کاهش ارزش پول کشور هستیم؛ از این‌رو در صورتی که شما پس‌انداز خود را در حساب‌های بانکی نگه دارید، با گذشت زمان از ارزش آن حفظ سرمایه در مواجهه با تورم:کاسته خواهد شد. در این موقعیت، شما با سرمایه‌گذاری در انواع بازار بورس می‌توانید میزان دارایی خود را در مواجهه با تورم افزایش دهید.
• شفافیت و قانونمند بودن: تمامی فعالیت‌های بورسی به‌شکل قانونمند و تحت نظارت مستقیم سازمان بورس و اوراق بهادار انجام می‌گیرند. شرکت‌های بورسی وظیفه دارند که همه اطلاعات اساسی و مورد نیاز سرمایه‌گذاران را در سایت کدال ارائه دهند. همچنین شما می‌توانید تمامی تغییرات شرکت‌ها را به‌شکل لحظه‌ای رصد کنید. تمامی شرکت‌ها نیز لزوماً صلاحیت وارد شدن به بازار بورسی را نیز پیدا نخواهند کرد. این موارد سبب شده‌اند تا انواع بازار بورس دارای شفافیت لازم برای سرمایه‌گذاران باشد.
• قابلیت نقدشوندگی بالا: قابلیت نقدشوندگی بالا نیز از دیگر مزیت‌های بزرگ سرمایه‌گذاری در انواع بازار بورس ایران به‌حساب می‌آید‌. برای این‌که بتوانید یک ملک را به فروش برسانید، می‌بایست ماه‌ها یا سال‌ها منتظر بمانید. حتی فروش خودرو نیز ممکن است چند هفته به طول بینجامد. مشکلات در حالی بوده که شما در بازار بورسی می‌توانید در کوتاه‌ترین زمان ممکن، سرمایه خود را به‌صورت نقد دریافت نمایید.
• تنوع ابزارهای سرمایه‌‌گذاری: ابزارهای سرمایه‌گذاری در بورس بسیار متنوع هستند و از جمله آن‌ها می‌توان به اوراق بهادار، اوراق قرضه، مدل‌های متنوع مشارکت دولتی و خصوصی، بازار آتی سکه و زعفران، مدل‌های مختلف صندوق‌ سرمایه‌گذاری، صندوق‌های با پشتوانه طلا و... اشاره کرد. نوع ابزار مناسب شما برای سرمایه‌گذاری در واقع به علاقه، توان مالی و تخصص شما وابسته است. علاوه‌بر تنوع ابزارهای سرمایه‌گذاری، معافیت مالیاتی نیز از دیگر مزیت‌های فعالیت در انواع بازار بورس محسوب می‌شود.

نحوه انجام معاملات در انواع بازارهای بورسی

بازار بورس از جمله بهترین روش‌ها برای سرمایه‌گذاری بلندمدت محسوب می‌شود. برای این‌که بتوانید در انواع بازار بورس ایران به خرید و فروش بپردازید، در ابتدا باید یک‌سری مراحل را پشت سر بگذارید. نخستین مرحله را می‌توان دریافت کد بورسی دانست که برای این امر می‌بایست اقدام به ثبت‌ نام در سایت سجام نمایید. بعد از دریافت شما کد بورسی، می‌بایست به یک کارگزاری معتبر همانند کارگزاری آرمان تدبیر مراجعه کرده و ثبت ‌نام خود را در این کارگزاری نیز انجام دهید. در مرحله بعد شما باید حساب کاربری خود را در کارگزاری شارژ کنید.

 شما در بازار بورس با انواع نمادهای بورسی مواجه خواهید شد. شما باید نماد بورسی مورد نظر خود را بیابید تا بتوانید سفارش خود برای خرید سهام را به ثبت برسانید. در نهایت نیز باید سفارش خود را تایید کنید؛ حال می‌توانید سهم مورد نظر خود را در پرتفوی کاربر مشاهده نمایید. در زمان مناسب شما می‌توانید این سهام‌ را به فروش برسانید؛ سپس وجه خود را به حساب بانکی ثبت ‌شده در کارگزاری واریز نمایید.

سخن پایانی

انواع بازار بورس در ایران شامل بورس کالا، بورس اوراق بهادار، فرابورس و بورس انرژی می‌شود. تفاوتی نداشته که شما قصد سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت یا میان‌مدت را دارید یا بلندمدت، در هر صورت شما می‌توانید با ثبت ‌نام در کارگزاری معتبر آرمان تدبیر، بدون پرداخت مالیات، بالاترین میزان سوددهی را تجربه کنید. این بازار از قابلیت نقدشوندگی بالایی برخوردار بوده و تنوع بسیاری در میان ابزارهای سرمایه‌گذاری مشاهده می‌شود. باتوجه به شفافیت و قانونمند بودن بازار بورس، دیگر جایی برای نگرانی وجود نخواهد داشت.