انواع اوراق بهادار در بورس

 احتمالاً کلمه بورس را شنیده‌اید و درباره آن تا حدودی اطلاعات دارید؛ اما آیا می‌دانید اوراق بهادار بورس چیست؟ شاید اگر با مفهوم آن و انواع اوراق بهادار و کاربردهای ‌آن بیشتر آشنا شوید و بیاموزید که چگونه می‌توان به غیر از اسکناس با اوراق یا صفحات مالی داد و ستد یا خرید و فروش و سرمایه‌گذاری را انجام داد، در مدیریت و برنامه‌های مالی خود در زندگی پیشرفت خواهید کرد. شما می‌توانید از ترکیب دارایی‌های فیزیکی خود مانند طلا، ماشین یا خانه و... در کنار اوراق بهادار زندگی بهتری را برای خود بسازید. با کمی تحقیق و مطالعه به ای موضوع پی خواهید برد که چگونه سرمایه اندک خود را رشد دهید؛ اما اگر از زمان کافی برای تحقیق برخوردار نیستید، می‌توانید از کارگزاری بورس برای رسیدن به اهداف خود کمک بگیرید.

اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار، اوراق یا صفحات دارای قیمت‌ بوده که از قابلیت خرید و فروش برخوردار هستند. این اوراق معادل مقدار مشخصی پول بوده که ممکن است مبلغ آن تحت تاثیر عرضه و تقاضا بیشتر یا کمتر شود. انواع اوراق بهادار را به‌راحتی می‌توان به پول نقد تبدیل کرده یا به فرد دیگری واگذار نمود. استفاده از اوراق بهادر تاثیر مثبتی بر تامین مالی زندگی هر فرد خواهد داشت. به شرکت یا نهادی که این اوراق را توزیع و منتشر می‌کند، ناشر، توزیع‌کننده یا منتشرکننده گفته ‌می‌شود. این اوراق به‌صورت‌های مختلف با صدور گواهی و بدون صدور گواهی می‌توانند در اختیار مردم قرار گیرند. همچنین قیمت‌های اوراق بهادار براساس کاربردهایی که دارند، متفاوت هستند.

انواع اوراق بهادار کدامند؟

انواع اوراق بهادار در بورس

 احتمالاً کلمه بورس را شنیده‌اید و درباره آن تا حدودی اطلاعات دارید؛ اما آیا می‌دانید اوراق بهادار بورس چیست؟ شاید اگر با مفهوم آن و انواع اوراق بهادار و کاربردهای ‌آن بیشتر آشنا شوید و بیاموزید که چگونه می‌توان به غیر از اسکناس با اوراق یا صفحات مالی داد و ستد یا خرید و فروش و سرمایه‌گذاری را انجام داد، در مدیریت و برنامه‌های مالی خود در زندگی پیشرفت خواهید کرد. شما می‌توانید از ترکیب دارایی‌های فیزیکی خود مانند طلا، ماشین یا خانه و... در کنار اوراق بهادار زندگی بهتری را برای خود بسازید. با کمی تحقیق و مطالعه به ای موضوع پی خواهید برد که چگونه سرمایه اندک خود را رشد دهید؛ اما اگر از زمان کافی برای تحقیق برخوردار نیستید، می‌توانید از کارگزاری بورس برای رسیدن به اهداف خود کمک بگیرید.

اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار، اوراق یا صفحات دارای قیمت‌ بوده که از قابلیت خرید و فروش برخوردار هستند. این اوراق معادل مقدار مشخصی پول بوده که ممکن است مبلغ آن تحت تاثیر عرضه و تقاضا بیشتر یا کمتر شود. انواع اوراق بهادار را به‌راحتی می‌توان به پول نقد تبدیل کرده یا به فرد دیگری واگذار نمود. استفاده از اوراق بهادر تاثیر مثبتی بر تامین مالی زندگی هر فرد خواهد داشت. به شرکت یا نهادی که این اوراق را توزیع و منتشر می‌کند، ناشر، توزیع‌کننده یا منتشرکننده گفته ‌می‌شود. این اوراق به‌صورت‌های مختلف با صدور گواهی و بدون صدور گواهی می‌توانند در اختیار مردم قرار گیرند. همچنین قیمت‌های اوراق بهادار براساس کاربردهایی که دارند، متفاوت هستند.

انواع اوراق بهادار کدامند؟

اوراق بهادار اسلامی مانند اسکناس بوده‌ که هر کدام ارزش‌های متفاوتی دارند. این اوراق براساس کاربردهای خود متفاوت هستند. در زیر به بررسی انواع اوراق بهادار پرداخته می‌شود.

سهام

بخش اصلی و مهم بورس مربوط به سهام است. سهام از انواع اوراق بهادار بوده که نشان‌دهنده سهیم شدن با دارایی‌های شرکت است. سهام درواقع به معنای مالکیت و شریک شدن در یک شرکت بوده که نه‌تنها در سود و دارایی‌های آن شریک هستند، بلکه افراد سهام‌دار می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های مهم آن نیز شریک باشند. اهمیت سهام به حدی است که در اذهان عمومی از سهام به‌جای بورس نیز نام برده می‌شود. سهام اوراق بهادار به چند دسته تقسیم شده که در زیر به‌طور خلاصه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

·          سهام عادی: معمولی‌ترین سهام در اوراق بهادار، سهام عادی است. این سهام به دو صورت بوده؛ ارزش اسمی در ایران که همان 100 تومان است و ارزش بازاری سهام که براساس عرضه و تقاضا مشخص می‌شود. به‌طور کلی هر سهام‌دار تنها به اندازه سهمی که دارد، مالک شرکت خواهد بود.

·          سهام ممتاز یا ترکیبی: سهام ممتاز یکی از انواع اوراق بهادار است که با داشتن ویژگی‌های سهام عادی، امتیازهای دیگری نیز دارد. این امتیازها باید بین اعضای شرکت قابل قبول باشند. درواقع می‌توان گفت که در سهام ممتاز اعضای شرکت و سهامداران یک‌سری شرایطی تعیین می‌گردند که در نتیجه می‌بایست برای تائید این شرایط به توافق برسند. در زیر به چند نمونه از شرایط سهام ممتاز اشاره شده است.

-            در صورت به‌هم خوردن شرکت، سهامداران ممتاز زودتر از سایر سهامداران به حقوق خود دست یابند.

-            اولویت پرداخت سود به سهامداران ممتاز

-            دریافت سود ثابت توسط سهامداران ممتاز

·          حق تقدم سهام: اوراق بهاداری که در اثر افزایش سرمایه به سهامداران تعلق می‌گیرد، حق تقدم سهام گفته می‌شود. دارندگان این سهام با توجه به قیمت اسمی در زمان مشخص، می‌توانند سهام بیشتری خریداری کنند.

·          سهام جایزه: سهام جایزه از انواع اوراق بهادار است که به‌صورت رایگان در اختیار سهامداران قرار می‌گیرد. شرکت سهام‌دار پس از تصویب افزایش سرمایه در جلسات عمومی که به همین منظور برگزار می‌شود، اوراق بهاداری را به‌عنوان جایزه در اختیار اعضای سهام‌دار شرکت قرار می‌دهد.

·          سهام بی‌نام و سهام با نام: در هنگام خرید سهام، نام فرد روی اوراق بهادار ثبت شده‌ که به آن سهام با نام گفته ‌می‌شود؛ اما گاهی ممکن است روی اوراق بهادار مشخصات فرد به ثبت نرسیده باشد که در این صورت به آن سهام بی‌نام یا سهام در وجه حامل می‌گویند. واضح است که سهام با نام و مشخصات کامل باعث هماهنگی بیشتر بین اعضای شرکت و دیگر سهامداران خواهد شد.

اوراق بدهی یا قرضه

سهامداران می‌توانند با وام دادن اوراق سهام‌دار خود به نهادها یا شرکت‌های بزرگ از طریق سود به‌دست ‌آمده از آن، به یک درآمد ثابت دسترسی پیدا کنند. این شرکت‌ها یا نهادها از طریق این وام‌ها می‌توانند در فعالیت‌های بزرگ‌تری سرمایه‌گذاری نمایند. به‌طور کلی اوراق بدهی یکی از انواع اوراق بهادار است که نقش مهمی برای تامین بودجه مورد نیاز نهادها دارد؛ از این جهت که با اوراق بدهی ریسک کمتری را متحمل می‌شوند. برای عملکرد بهتر این اوراق بدهی را در چند دسته تقسیم کرده‌اند.

- اوراق بدهی با سود شناور

- اوراق بدهی با سود ثابت

- اوراق بدهی با یک سر رسید

- اوراق بدهی با بیش از یک سر رسید

این اوراق براساس زمان فرارسیدن سررسید به چند دسته دیگر تقسیم می‌شوند که به شرح زیر هستند.

·          اوراق بدهی کوتاه‌مدت

·          اوراق بدهی بلندمدت

·          اوراق بهادار میان‌مدت

اوراق خزانه اسلامی یا اخزا

این اوراق که در نظام مالی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، یکی از انواع اوراق بهادار است که برای تسویه بدهی‌های معوقه طلبکاران افراد غیررسمی مانند پیمانکاران در پروژه‌های خدماتی و عمرانی استفاده می‌شود. پیمانکاران و افرادی که از این اوراق خزانه اسلامی برخوردار هستند، می‌توانند به دو روش از سود آن استفاده کنند. این افراد می‌توانند تا زمان سررسید منتظر بمانند و سپس اوراق خود را نقد نمایند و هم می‌توانند قبل از رسیدن زمان مشخص، اوراق خود را در بازار به فروش برسانند. از مزیت‌هایی که اوراق خزانه اسلامی بر دولت دارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

·          به‌جای قرض گرفتن از بانک مرکزی می‌توان از اوراق خزانه‌داری استفاده کرد.

·          دولت می‌تواند منابع مالی خود را از طریق خزانه اسلامی تامین کند.

·          خزانه اسلامی باعث کاهش فشار نظام بانکی می‌شود.

·          خزانه اسلامی نقش مهمی در پیشرفت اقتصاد کشور دارد.

اوراق مشتقه

یکی از انواع اوراق بهادار را اوراق مشتقه می‌دانند که ارزش و قیمت آن باتوجه به سهام، ارز، شاخص بازار یا کالا تغییر می‌کند؛ به این معنا که فردی که دارای اوراق مشتقه بوده می‌تواند با تغییرات قیمت دارایی خود، از سود یا ضرر برخوردار شود. اوراق مشتقه نیز به چند قسمت تقسیم‌ می‌شود که در زیر به آن‌ها می‌پردازیم.

·          قرارداد آتی: در این قرارداد دو طرف در بازارهای بورسی متعهد می‌شوند که یک کالا را در تاریخ مشخص با کیفیت و قیمت تعیین شده بر طبق قوانین بازار بورس داد و ستد کنند. البته قیمت آن را هم در زمان معامله یا در زمان سررسید قرارداد می‌توان مشخص کرد. با این معامله شما می‌توانید با سرمایه بسیار کم، سود بیشتری را دریافت نمایید.  همچنین با این روش معامله شما می‌توانید از تغییرات و نوسانات شدیدی که ممکن است ایجاد شوند، جلوگیری کنید.

·          اختیار معامله: اختیار معامله یکی از انواع اوراق بهادار و زیرمجموعه اوراق مشتقه است که این اختیار را به خریدار می‌دهد تا در زمان و قیمت مشخصی، دارایی یا اوراق بدهی را داد و ستد نماید. در این معامله خریدار معامله به کسی گفته می‌شود که می‌تواند در زمان و قیمت مشخصی کالای خود را خرید و فروش کند. این داد و ستد در آینده و بدون تعهد به انجام معامله صورت می‌گیرد. فروشنده در این معامله به کسی می‌گویند که با درخواست خریدار موافقت کرده و کالا یا دارایی خود را به فروش می‌رساند. 

·          قرارداد معاوضه‌ای: این قرارداد به‌صورت غیررسمی انجام می‌شود. در قرارداد معاوضه‌ای که جالب به نظر می‌رسد، دو طرف تعیین می‌کنند تا در زمان مشخصی دو دارایی یا سود حاصل از این دو دارایی را که از کیفیت مشخصی نیز برخوردار بوده، با یکدگر معاوضه نمایند. پس از تمام شدن زمان سررسید، هر کدام از طرفین عین دارایی را به صاحب اصلی خود منتقل می‌کند.

اوراق صکوک

این اوراق که مانند انواع اوراق بهادار دیگر براساس قوانین اسلامی بوده، شامل سود ثابت یا شناور می‌شود. اوراق صکوک درواقع سرمایه لازم برای فعالیت و پروژه‌های مشخص و کلان را تامین می‌کند. با سود این پروژه‌ها، صاحبان اوراق صکوک که مالکان پروژه نیز هستند، منفعت می‌برند. این اوراق از چندین نوع تشکیل شده که در زیر به آن‌ها اشاره شده است.

·          صکوک قرض‌الحسنه: در این نوع، شرکت یا ناشر اوراق بهادار از دارنده این اوراق سود یا مبلغ اضافه‌ای دریافت نخواهد کرد. درواقع شرکت خواهان یک وام بدون بهره است که تنها نیاز است در زمان سررسید آن، اصل مبلغ پرداخت شود.

·          صکوک وقف: از این اوراق همان‌طور که از نام آن می‌توان حدس زد، برای ساخت و انجام پروژه‌هایی که به نفع عموم مردم هستند، استفاده می‌شود. برای ساخت مسجد و دیگر اماکن عمومی از این نوع اوراق بهره می‌برند.

·          صکوک منفعت: صکوک منفعت یکی دیگر از انواع اوراق بهادار است. در این نوع، صاحبان اوراق که شریک یک دارایی یا پروژه هستند، از سود و منفعتی که در آینده قرار است دریافت کنند، استفاده می‌کنند. به‌عنوان مثال برای سینا دارو که از صکوک منفعت استفاده شده و از سود حاصل از آن، شرکای دیگر نیز بهره می‌برند.

·          صکوک مرابحه: سرمایه‌گذارانی که اوراق صکوک مرابحه دارند همچون مالک مشاعی بر پروژه یا دارایی از سود به‌دست آمده از فروش آن به یک نسبت سهیم هستند.

·          صکوک استصناع: برای دارندگان این نوع صکوک، شرکت یا ناشر باتوجه به اوراقی که از دارندگان جمع‌آوری کرده‌، کالا یا دارایی را تولید می‌کند و پس از آن صاحب کالا یا دارایی، همان دارندگان اوراق بهادار خواهند بود. مانند ساخت توسعه ملی که از صکوک استصناع استفاده‌ کرده ‌است.

·          اوراق مشارکت: یکی از انواع اوراق بهادار، اوراق مشارکت است. به این صورت که ممکن است در برخی از موارد نهادها و شرکت‌های خصوصی یا دولتی به‌منظور فراهم ساختن سرمایه ساخت یک پروژه عمرانی، اقتصادی و... اقدام به نشر اوراق بهادار نمایند. به این نوع اوراق که با مشارکت انجام می‌شود، اوراق مشارکت می‌گویند. دارندگان این اوراق از سود حاصل از این پروژه بهره می‌برند.

·          اوراق اجاره: در برخی از موارد اوراق بهادار توسط واسطه‌هایی به فروش می‌رسند و از پول حاصل از این فروش یک دارایی یا کالا یا ملک تهیه شده و آن را در اختیار یک نهاد قرار می‌دهند. اکنون این نهاد یا شرکت باید در فاصله‌های زمانی مشخص، مبلغ معینی را به دارندگان اوراق بهاداری که در خرید این ملک یا دارایی شریک بوده‌اند، بپردازد. علاوه‌بر آن بعد از طی شدن یک بازه زمانی، باید اصل هزینه را نیز پرداخت نماید تا صاحب آن ملک یا دارایی شود.

·          اوراق سلف: اوراق سلف یکی از انواع اوراق بهادار بوده که به‌عنوان قدیمی‌ترین قراردادهای مشتقه محسوب می‌شود و بسیار رایج نیز است. در این نوع اوراق، بین دو طرف برای داد و ستد یک کالا یا دارایی که ممکن است در آینده صورت بگیرد، توافق ایجاد خواهد شد. در اوراق سلف، قیمت می‌تواند در همان لحظه توافق تعیین گردد. این روش هم برای خریدار و هم برای فروشنده منفعت دارد؛ از این‌رو که برای خریدار اوراق سلف ممکن است دارایی در زمان خرید ارزش بالاتری داشته ‌باشد. همچنین برای فروشنده اوراق این مزیت وجود داشته؛ از آن جهت که پول لازم برای خرید دارایی را از قبل تهیه کرده ‌است.

·          اوراق مزارعه: این نوع اوراق همان‌طور که از نامش مشخص است برای خرید زمین مورد استفاده قرار می‌گیرد. این زمین برای کشاورزی و کشت و زرع استفاده می‌شود و دارندگان این اوراق از درآمد محصول آن بهره می‌برند.

·          اوراق مساقات: این نوع اوراق مربوط به خرید باغ است و دارندگانی که در خرید این باغ شریک بوده‌اند از محصول آن استفاده می‌کنند.

سخن پایانی

اوراق بهادار در بورس، اوراق یا ورقه‌هایی با ارزش مالی بوده که می‌توان آن را به پول نقد تبدیل کرد. این اوراق قابل انتقال به افراد دیگر و همچنین قابل تبدیل شدن به انواع دیگر اوراق هستند. اوراق بهادار که در انواع مختلف وجود دارند، یکی از بهترین روش‌ها برای سرمایه گذاری  و تامین مالی  است که با استفاده از دانش و آگاهی و قدرت ریسک‌پذیری می‌توان سرمایه گذاری کرد. تعهد این اوراق در میان افراد دارنده آن و شرکت‌ها یا نهادهای دولتی یا خصوصی منعقد می‌شود. با مشارکت این اوراق در کنار هم معمولاً کالا یا دارایی خریداری یا تولید می‌گردد و پس از آن درآمد حاصل از آن به دارندگان تعلق می‌گیرد.

اوراق بهادار اسلامی مانند اسکناس بوده‌ که هر کدام ارزش‌های متفاوتی دارند. این اوراق براساس کاربردهای خود متفاوت هستند. در زیر به بررسی انواع اوراق بهادار پرداخته می‌شود.

سهام

بخش اصلی و مهم بورس مربوط به سهام است. سهام از انواع اوراق بهادار بوده که نشان‌دهنده سهیم شدن با دارایی‌های شرکت است. سهام درواقع به معنای مالکیت و شریک شدن در یک شرکت بوده که نه‌تنها در سود و دارایی‌های آن شریک هستند، بلکه افراد سهام‌دار می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های مهم آن نیز شریک باشند. اهمیت سهام به حدی است که در اذهان عمومی از سهام به‌جای بورس نیز نام برده می‌شود. سهام اوراق بهادار به چند دسته تقسیم شده که در زیر به‌طور خلاصه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

·          سهام عادی: معمولی‌ترین سهام در اوراق بهادار، سهام عادی است. این سهام به دو صورت بوده؛ ارزش اسمی در ایران که همان 100 تومان است و ارزش بازاری سهام که براساس عرضه و تقاضا مشخص می‌شود. به‌طور کلی هر سهام‌دار تنها به اندازه سهمی که دارد، مالک شرکت خواهد بود.

·          سهام ممتاز یا ترکیبی: سهام ممتاز یکی از انواع اوراق بهادار است که با داشتن ویژگی‌های سهام عادی، امتیازهای دیگری نیز دارد. این امتیازها باید بین اعضای شرکت قابل قبول باشند. درواقع می‌توان گفت که در سهام ممتاز اعضای شرکت و سهامداران یک‌سری شرایطی تعیین می‌گردند که در نتیجه می‌بایست برای تائید این شرایط به توافق برسند. در زیر به چند نمونه از شرایط سهام ممتاز اشاره شده است.

-            در صورت به‌هم خوردن شرکت، سهامداران ممتاز زودتر از سایر سهامداران به حقوق خود دست یابند.

-            اولویت پرداخت سود به سهامداران ممتاز

-            دریافت سود ثابت توسط سهامداران ممتاز

·          حق تقدم سهام: اوراق بهاداری که در اثر افزایش سرمایه به سهامداران تعلق می‌گیرد، حق تقدم سهام گفته می‌شود. دارندگان این سهام با توجه به قیمت اسمی در زمان مشخص، می‌توانند سهام بیشتری خریداری کنند.

·          سهام جایزه: سهام جایزه از انواع اوراق بهادار است که به‌صورت رایگان در اختیار سهامداران قرار می‌گیرد. شرکت سهام‌دار پس از تصویب افزایش سرمایه در جلسات عمومی که به همین منظور برگزار می‌شود، اوراق بهاداری را به‌عنوان جایزه در اختیار اعضای سهام‌دار شرکت قرار می‌دهد.

·          سهام بی‌نام و سهام با نام: در هنگام خرید سهام، نام فرد روی اوراق بهادار ثبت شده‌ که به آن سهام با نام گفته ‌می‌شود؛ اما گاهی ممکن است روی اوراق بهادار مشخصات فرد به ثبت نرسیده باشد که در این صورت به آن سهام بی‌نام یا سهام در وجه حامل می‌گویند. واضح است که سهام با نام و مشخصات کامل باعث هماهنگی بیشتر بین اعضای شرکت و دیگر سهامداران خواهد شد.

اوراق بدهی یا قرضه

سهامداران می‌توانند با وام دادن اوراق سهام‌دار خود به نهادها یا شرکت‌های بزرگ از طریق سود به‌دست ‌آمده از آن، به یک درآمد ثابت دسترسی پیدا کنند. این شرکت‌ها یا نهادها از طریق این وام‌ها می‌توانند در فعالیت‌های بزرگ‌تری سرمایه‌گذاری نمایند. به‌طور کلی اوراق بدهی یکی از انواع اوراق بهادار است که نقش مهمی برای تامین بودجه مورد نیاز نهادها دارد؛ از این جهت که با اوراق بدهی ریسک کمتری را متحمل می‌شوند. برای عملکرد بهتر این اوراق بدهی را در چند دسته تقسیم کرده‌اند.

- اوراق بدهی با سود شناور

- اوراق بدهی با سود ثابت

- اوراق بدهی با یک سر رسید

- اوراق بدهی با بیش از یک سر رسید

این اوراق براساس زمان فرارسیدن سررسید به چند دسته دیگر تقسیم می‌شوند که به شرح زیر هستند.

·          اوراق بدهی کوتاه‌مدت

·          اوراق بدهی بلندمدت

·          اوراق بهادار میان‌مدت

اوراق خزانه اسلامی یا اخزا

این اوراق که در نظام مالی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، یکی از انواع اوراق بهادار است که برای تسویه بدهی‌های معوقه طلبکاران افراد غیررسمی مانند پیمانکاران در پروژه‌های خدماتی و عمرانی استفاده می‌شود. پیمانکاران و افرادی که از این اوراق خزانه اسلامی برخوردار هستند، می‌توانند به دو روش از سود آن استفاده کنند. این افراد می‌توانند تا زمان سررسید منتظر بمانند و سپس اوراق خود را نقد نمایند و هم می‌توانند قبل از رسیدن زمان مشخص، اوراق خود را در بازار به فروش برسانند. از مزیت‌هایی که اوراق خزانه اسلامی بر دولت دارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

·          به‌جای قرض گرفتن از بانک مرکزی می‌توان از اوراق خزانه‌داری استفاده کرد.

·          دولت می‌تواند منابع مالی خود را از طریق خزانه اسلامی تامین کند.

·          خزانه اسلامی باعث کاهش فشار نظام بانکی می‌شود.

·          خزانه اسلامی نقش مهمی در پیشرفت اقتصاد کشور دارد.

اوراق مشتقه

یکی از انواع اوراق بهادار را اوراق مشتقه می‌دانند که ارزش و قیمت آن باتوجه به سهام، ارز، شاخص بازار یا کالا تغییر می‌کند؛ به این معنا که فردی که دارای اوراق مشتقه بوده می‌تواند با تغییرات قیمت دارایی خود، از سود یا ضرر برخوردار شود. اوراق مشتقه نیز به چند قسمت تقسیم‌ می‌شود که در زیر به آن‌ها می‌پردازیم.

·          قرارداد آتی: در این قرارداد دو طرف در بازارهای بورسی متعهد می‌شوند که یک کالا را در تاریخ مشخص با کیفیت و قیمت تعیین شده بر طبق قوانین بازار بورس داد و ستد کنند. البته قیمت آن را هم در زمان معامله یا در زمان سررسید قرارداد می‌توان مشخص کرد. با این معامله شما می‌توانید با سرمایه بسیار کم، سود بیشتری را دریافت نمایید.  همچنین با این روش معامله شما می‌توانید از تغییرات و نوسانات شدیدی که ممکن است ایجاد شوند، جلوگیری کنید.

·          اختیار معامله: اختیار معامله یکی از انواع اوراق بهادار و زیرمجموعه اوراق مشتقه است که این اختیار را به خریدار می‌دهد تا در زمان و قیمت مشخصی، دارایی یا اوراق بدهی را داد و ستد نماید. در این معامله خریدار معامله به کسی گفته می‌شود که می‌تواند در زمان و قیمت مشخصی کالای خود را خرید و فروش کند. این داد و ستد در آینده و بدون تعهد به انجام معامله صورت می‌گیرد. فروشنده در این معامله به کسی می‌گویند که با درخواست خریدار موافقت کرده و کالا یا دارایی خود را به فروش می‌رساند. 

·          قرارداد معاوضه‌ای: این قرارداد به‌صورت غیررسمی انجام می‌شود. در قرارداد معاوضه‌ای که جالب به نظر می‌رسد، دو طرف تعیین می‌کنند تا در زمان مشخصی دو دارایی یا سود حاصل از این دو دارایی را که از کیفیت مشخصی نیز برخوردار بوده، با یکدگر معاوضه نمایند. پس از تمام شدن زمان سررسید، هر کدام از طرفین عین دارایی را به صاحب اصلی خود منتقل می‌کند.

اوراق صکوک

این اوراق که مانند انواع اوراق بهادار دیگر براساس قوانین اسلامی بوده، شامل سود ثابت یا شناور می‌شود. اوراق صکوک درواقع سرمایه لازم برای فعالیت و پروژه‌های مشخص و کلان را تامین می‌کند. با سود این پروژه‌ها، صاحبان اوراق صکوک که مالکان پروژه نیز هستند، منفعت می‌برند. این اوراق از چندین نوع تشکیل شده که در زیر به آن‌ها اشاره شده است.

·          صکوک قرض‌الحسنه: در این نوع، شرکت یا ناشر اوراق بهادار از دارنده این اوراق سود یا مبلغ اضافه‌ای دریافت نخواهد کرد. درواقع شرکت خواهان یک وام بدون بهره است که تنها نیاز است در زمان سررسید آن، اصل مبلغ پرداخت شود.

·          صکوک وقف: از این اوراق همان‌طور که از نام آن می‌توان حدس زد، برای ساخت و انجام پروژه‌هایی که به نفع عموم مردم هستند، استفاده می‌شود. برای ساخت مسجد و دیگر اماکن عمومی از این نوع اوراق بهره می‌برند.

·          صکوک منفعت: صکوک منفعت یکی دیگر از انواع اوراق بهادار است. در این نوع، صاحبان اوراق که شریک یک دارایی یا پروژه هستند، از سود و منفعتی که در آینده قرار است دریافت کنند، استفاده می‌کنند. به‌عنوان مثال برای سینا دارو که از صکوک منفعت استفاده شده و از سود حاصل از آن، شرکای دیگر نیز بهره می‌برند.

·          صکوک مرابحه: سرمایه‌گذارانی که اوراق صکوک مرابحه دارند همچون مالک مشاعی بر پروژه یا دارایی از سود به‌دست آمده از فروش آن به یک نسبت سهیم هستند.

·          صکوک استصناع: برای دارندگان این نوع صکوک، شرکت یا ناشر باتوجه به اوراقی که از دارندگان جمع‌آوری کرده‌، کالا یا دارایی را تولید می‌کند و پس از آن صاحب کالا یا دارایی، همان دارندگان اوراق بهادار خواهند بود. مانند ساخت توسعه ملی که از صکوک استصناع استفاده‌ کرده ‌است.

·          اوراق مشارکت: یکی از انواع اوراق بهادار، اوراق مشارکت است. به این صورت که ممکن است در برخی از موارد نهادها و شرکت‌های خصوصی یا دولتی به‌منظور فراهم ساختن سرمایه ساخت یک پروژه عمرانی، اقتصادی و... اقدام به نشر اوراق بهادار نمایند. به این نوع اوراق که با مشارکت انجام می‌شود، اوراق مشارکت می‌گویند. دارندگان این اوراق از سود حاصل از این پروژه بهره می‌برند.

·          اوراق اجاره: در برخی از موارد اوراق بهادار توسط واسطه‌هایی به فروش می‌رسند و از پول حاصل از این فروش یک دارایی یا کالا یا ملک تهیه شده و آن را در اختیار یک نهاد قرار می‌دهند. اکنون این نهاد یا شرکت باید در فاصله‌های زمانی مشخص، مبلغ معینی را به دارندگان اوراق بهاداری که در خرید این ملک یا دارایی شریک بوده‌اند، بپردازد. علاوه‌بر آن بعد از طی شدن یک بازه زمانی، باید اصل هزینه را نیز پرداخت نماید تا صاحب آن ملک یا دارایی شود.

·          اوراق سلف: اوراق سلف یکی از انواع اوراق بهادار بوده که به‌عنوان قدیمی‌ترین قراردادهای مشتقه محسوب می‌شود و بسیار رایج نیز است. در این نوع اوراق، بین دو طرف برای داد و ستد یک کالا یا دارایی که ممکن است در آینده صورت بگیرد، توافق ایجاد خواهد شد. در اوراق سلف، قیمت می‌تواند در همان لحظه توافق تعیین گردد. این روش هم برای خریدار و هم برای فروشنده منفعت دارد؛ از این‌رو که برای خریدار اوراق سلف ممکن است دارایی در زمان خرید ارزش بالاتری داشته ‌باشد. همچنین برای فروشنده اوراق این مزیت وجود داشته؛ از آن جهت که پول لازم برای خرید دارایی را از قبل تهیه کرده ‌است.

·          اوراق مزارعه: این نوع اوراق همان‌طور که از نامش مشخص است برای خرید زمین مورد استفاده قرار می‌گیرد. این زمین برای کشاورزی و کشت و زرع استفاده می‌شود و دارندگان این اوراق از درآمد محصول آن بهره می‌برند.

·          اوراق مساقات: این نوع اوراق مربوط به خرید باغ است و دارندگانی که در خرید این باغ شریک بوده‌اند از محصول آن استفاده می‌کنند.

سخن پایانی

اوراق بهادار در بورس، اوراق یا ورقه‌هایی با ارزش مالی بوده که می‌توان آن را به پول نقد تبدیل کرد. این اوراق قابل انتقال به افراد دیگر و همچنین قابل تبدیل شدن به انواع دیگر اوراق هستند. اوراق بهادار که در انواع مختلف وجود دارند، یکی از بهترین روش‌ها برای سرمایه گذاری  و تامین مالی  است که با استفاده از دانش و آگاهی و قدرت ریسک‌پذیری می‌توان سرمایه گذاری کرد. تعهد این اوراق در میان افراد دارنده آن و شرکت‌ها یا نهادهای دولتی یا خصوصی منعقد می‌شود. با مشارکت این اوراق در کنار هم معمولاً کالا یا دارایی خریداری یا تولید می‌گردد و پس از آن درآمد حاصل از آن به دارندگان تعلق می‌گیرد.