صندوق سهامی چیست؟ انتخاب بهترین صندوق سهامی بورس
در میان گزینه‌های متنوع سرمایه‌گذاری در بازار بورس، صندوق‌های سهامی از جمله ابزارهایی هستند که می‌توانند بازدهی قابل توجهی را برای سرمایه‌گذاران به ارمغان آورند. این صندوق‌ها با تمرکز بر سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های بورسی، به طور معمول سودآوری بیشتری نسبت به سایر روش‌های سرمایه‌گذاری دارند.
البته باید توجه داشت که سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی با ریسک بیشتری نیز همراه است. با این حال، وجود تیمی از مدیران و تحلیلگران متخصص در این صندوق‌ها، به کنترل و مدیریت بهینه ریسک کمک می‌کند. در واقع، این تیم حرفه‌ای با اتکا به دانش و تجربه خود، سعی در کاهش ریسک و افزایش سودآوری سرمایه‌گذاری در سهام دارند.
به عبارت دیگر، صندوق‌های سهامی با ارائه یک روش سرمایه‌گذاری مدیریت شده، فرصت مناسبی را برای افرادی که به دنبال بازدهی بالاتر در بازار بورس هستند، فراهم می‌کنند.
ترکیب دارایی‌های صندوق‌های سهامی
برای درک ماهیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شناخت ترکیب دارایی‌های آنها ضروری است. صندوق‌های سهامی، اگرچه در نگاه اول به صندوق‌های شاخصی شباهت دارند، اما تفاوت‌های مهمی با یکدیگر دارند. در صندوق‌های شاخصی، تمرکز اصلی بر سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های بزرگ و تأثیرگذار بر شاخص بورس است.
اما صندوق‌های سهامی، سرمایه خود را به طور عمده در سهام و حق تقدم سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کنند. همچنین، بخشی از سرمایه این صندوق‌ها به اوراق با درآمد ثابت مانند سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت اختصاص می‌یابد.
نمودار زیر، ترکیب دارایی‌های یک صندوق سرمایه‌گذاری سهامی را به تصویر می‌کشد.
چرا صندوق سهامی؟
اگر به عنوان سرمایه‌گذار، فرصت کافی برای فعالیت مستقیم در بازار بورس و اوراق بهادار را ندارید، اما همچنان به دنبال کسب سود از این بازار هستید، صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی می‌توانند ابزاری کارآمد برای شما باشند. این صندوق‌ها با مدیریت حرفه‌ای، سرمایه شما را در سهام شرکت‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند و به شما امکان می‌دهند بدون نیاز به صرف زمان و دانش تخصصی، از فرصت‌های بازار سرمایه بهره‌مند شوید.
پیش از این، در مورد روش‌های مختلف سرمایه‌گذاری، به ویژه سرمایه‌گذاری مستقیم و غیرمستقیم، و فرصت‌های هر یک به تفصیل صحبت کردیم.
نحوه فعالیت صندوق سرمایه گذاری سهامی
صندوق‌های سهامی، با تجمیع سرمایه‌های کوچک سرمایه‌گذاران، سبد متنوعی از اوراق بهادار را خریداری می‌کنند. ارزش این اوراق به صورت روزانه محاسبه می‌شود و نوسانات آن، به طور مستقیم بر سود و زیان سرمایه‌گذاران تأثیر می‌گذارد.
این صندوق‌ها تنها در چارچوب محدودیت‌های مشخص شده در امیدنامه خود، مجاز به سرمایه‌گذاری در سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار هستند. این محدودیت‌ها به منظور کاهش ریسک سرمایه‌گذاری تعیین شده‌اند، اما با این وجود، صندوق‌های سهامی همچنان در زمره پرریسک‌ترین ابزارهای سرمایه‌گذاری قرار می‌گیرند.
البته باید توجه داشت که ریسک بیشتر معمولاً با پتانسیل بازدهی بالاتر همراه است. در بازارهای صعودی، این صندوق‌ها می‌توانند سود چشمگیری را نصیب سرمایه‌گذاران کنند، اما در شرایط نزولی، احتمال زیان نیز وجود دارد.
با این حال، مدیریت حرفه‌ای و تخصص مدیران صندوق، می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها را در مقایسه با خرید و فروش مستقیم سهام توسط افراد، به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
انواع صندوق‌های سهامی بر اساس نحوه معامله
صندوق‌های سهامی را می‌توان از نظر قابلیت خرید و فروش در بازار به دو گروه اصلی تقسیم کرد: قابل معامله و غیر قابل معامله. در ادامه به بررسی ویژگی‌های هر یک از این دو نوع صندوق می‌پردازیم.
صندوق سهامی قابل معامله (ETF):
صندوق‌های سهامی ETF، از جمله ابزارهای مالی هستند که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا به راحتی و با سرعت بالا، واحدهای سرمایه‌گذاری خود را معامله کنند. این معاملات در تابلو بورس اوراق بهادار و از طریق کارگزاری‌ها انجام می‌شود.
یکی از ویژگی‌های مهم این صندوق‌ها، نقدشوندگی بالای آنهاست. قیمت واحدهای سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها، بر اساس عرضه و تقاضا در بازار تعیین می‌شود. به عبارت دیگر، هر چه تقاضا برای خرید واحدهای یک صندوق بیشتر باشد، قیمت آن نیز افزایش می‌یابد و برعکس، با افزایش عرضه، قیمت واحدها کاهش پیدا می‌کند. این سازوکار تعیین قیمت، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا از نوسانات بازار سود ببرند و در صورت افزایش قیمت، سود حاصل کنند.
لازم به ذکر است که برای هر معاملات خرید و فروش در صندوق‌های سهامی ETF، کارمزدی معادل ۰.۰۰۲۳۴۷۵ از کل مبلغ معامله دریافت می‌شود که این کارمزد بین خریدار و فروشنده تقسیم می‌شود.
صندوق سهامی صدور و ابطالی:
برخلاف بسیاری از ابزارهای مالی که در بورس اوراق بهادار معامله می‌شوند، واحدهای سرمایه‌گذاری عادی از این قاعده مستثنی هستند. این واحدها را نمی‌توان در تابلو معاملات بورس خرید و فروش کرد. سرمایه‌گذاران برای تهیه یا واگذاری این واحدها، باید شخصاً به صندوق مراجعه کنند یا از طریق وب‌سایت آن، درخواست صدور یا ابطال واحدهای مورد نظر خود را ثبت کنند.
این محدودیت در معاملات بورسی، اگرچه ممکن است برای برخی سرمایه‌گذاران ناخوشایند باشد، اما به صندوق اجازه می‌دهد تا بر دارایی‌های خود نظارت موثرتری داشته باشد و روند معاملات را بهتر کنترل کند.
انواع صندوق‌های سهامی بر اساس ترکیب دارایی
صندوق‌های سهامی با توجه به نوع و میزان اوراق بهاداری که در پرتفوی خود دارند و همچنین بر اساس سیاست‌گذاری‌هایشان، به چندین زیرمجموعه تقسیم می‌شوند. صندوق‌های اهرمی، شاخصی و بخشی، نمونه‌هایی از این زیرمجموعه‌ها هستند که هر یک، سیاست‌های گوناگونی در خصوص سرمایه‌گذاری و کسب سود دارند. این صندوق‌ها، علاوه بر نحوه عملکردشان، بر اساس ترکیب دارایی‌ها نیز به انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شوند.
سرمایه لازم برای خرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام
سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی، مانند هر نوع سرمایه‌گذاری دیگری، شرایط و مقررات خاص خود را دارد. یکی از این شرایط، وجود حداقل مبلغ برای ثبت سفارش خرید است. در حال حاضر، این مبلغ برای صندوق‌های سهامی ۱۰۰ هزار تومان تعیین شده است. همچنین، در صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سازوکار صدور و ابطال، سرمایه‌گذاران باید به جای تعیین تعداد واحد، یک واحد کامل یا به عبارتی یک “یونیت” خریداری کنند. البته لازم به ذکر است که مبلغ هر یونیت در صندوق‌های مختلف، متفاوت بوده و در اساسنامه هر صندوق به طور دقیق مشخص شده است.
مزایای صندوق سرمایه‌گذاری سهامی
سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی، به ویژه برای افرادی که زمان یا تخصص کافی برای فعالیت مستقیم در بازار بورس را ندارند، گزینه‌ای جذاب با مزایای متعدد است.
کم‌ریسک بودن در قیاس با سرمایه‌گذاری مستقیم
سرمایه‌گذاری در بازار بورس به صورت مستقیم، مستلزم تحلیل‌های پیچیده و پیش‌بینی روند بازار است که نیازمند زمان و دانش فراوان است. اما صندوق‌های سهامی این مسیر را برای سرمایه‌گذاران هموار کرده‌اند. با سپردن سرمایه خود به این صندوق‌ها، دیگر نیازی به صرف وقت و انرژی برای تحلیل و پیش‌بینی بازار نخواهید داشت، زیرا متخصصان این حوزه به جای شما این کار را انجام می‌دهند و ریسک سرمایه‌گذاری شما را کاهش می‌دهند.
سودده بودن در بلند مدت
در دنیای سرمایه‌گذاری، همواره این اصل صادق است که هر چه ریسک بیشتر باشد، پتانسیل سود نیز افزایش می‌یابد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. با توجه به نوسانات ذاتی بازار سهام، این صندوق‌ها در مقایسه با سایر انواع صندوق‌ها ریسک بیشتری دارند.
حفظ ارزش سرمایه در مقابل تورم
برای افرادی که سرمایه اندکی دارند و به دنبال راهی مطمئن برای حفظ ارزش پول خود در برابر تورم هستند، صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی گزینه‌ای مناسب به شمار می‌آیند. این صندوق‌ها با حداقل سرمایه 500 هزار تومان، علاوه بر حفظ سرمایه در مقابل تورم، امکان کسب سود بیشتر نسبت به سپرده‌های بانکی را نیز فراهم می‌کنند.
استفاده از دانش تیمی متخصص برای سرمایه‌گذاری
سپردن سرمایه به دست متخصصان، یکی از راهکارهای موثر برای کاهش ریسک و افزایش بازدهی سرمایه‌گذاری است. صندوق‌های سهامی با ارائه این فرصت به سرمایه‌گذاران، امکان بهره‌مندی از تجربه و دانش یک تیم حرفه‌ای را برای مدیریت سرمایه فراهم می‌کنند. به این ترتیب، سرمایه‌گذاران بدون نیاز به صرف وقت و انرژی برای تحلیل بازار و پیگیری مداوم قیمت‌ها، می‌توانند با خیالی آسوده سرمایه خود را در بازار سهام به کار گیرند و از مزایای آن بهره‌مند شوند.
معایب صندوق های سرمایه گذاری سهامی
درست است که سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی مزایای قابل توجهی را به همراه دارد، اما نباید از برخی محدودیت‌های آنها نیز غافل شد. در ادامه به بررسی این نکات که می‌توانند در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران موثر باشند، می‌پردازیم.
افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در بازه زمانی کوتاه مدت
با توجه به ماهیت سهامی صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی، عملکرد آنها به شدت تحت تأثیر نوسانات شاخص کل بورس و روند عمومی بازار قرار دارد. با این حال، بررسی آمارهای اقتصادی در درازمدت، نشان‌دهنده روند صعودی شاخص کل است که می‌تواند به عنوان سپر محافظتی در برابر تورم عمل کند.
لازم به ذکر است که در کوتاه‌مدت، بازار سهام با نوساناتی همراه است و ممکن است همواره بازدهی مورد انتظار سرمایه‌گذاران محقق نشود. بنابراین، توصیه می‌شود افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی را دارند، با دید بلندمدت وارد این بازار شوند تا بتوانند از پتانسیل رشد بازار سهام در طولانی‌مدت بهره‌مند گردند.
هزینه اداره صندوق
در سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی، علاوه بر کارمزد معاملاتی که در خرید و فروش مستقیم سهام نیز وجود دارد، هزینه‌ای اندک بابت مدیریت صندوق و خدمات سایر ارکان آن نیز پرداخت می‌شود. با این وجود، می‌توان گفت که سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها به دلیل کاهش ریسک و احتمال زیان، از نظر اقتصادی به صرفه‌تر از سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام است.
سلب حق حضور در مجامع شرکت‌ها
در سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام یک شرکت، سهامداران می‌توانند در مجامع شرکت حضور یابند و در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت کنند. اما سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی این امکان را از سرمایه‌گذاران سلب می‌کند. با این وجود، نمایندگان صندوق به عنوان وکلای سرمایه‌گذاران، در مجامع شرکت‌های سرمایه‌پذیر شرکت می‌کنند و از منافع آنها دفاع می‌کنند. به این ترتیب، اگرچه سرمایه‌گذاران صندوق به طور مستقیم در مجامع شرکت نمی‌کنند، اما نمایندگان آنها این وظیفه را به عهده دارند.
صندوق سرمایه‌گذاری مناسب چه افرادی است؟
اگر به دنبال سرمایه‌گذاری بلندمدت و پربازده‌تر از سپرده‌های بانکی هستید، صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی می‌توانند گزینه مناسبی برای شما باشند. این صندوق‌ها با بهره‌گیری از دانش و تجربه متخصصان خود و با دید بلندمدت، سعی در کسب سود مناسب برای سرمایه‌گذاران دارند. البته باید توجه داشت که رسیدن به این هدف، نیازمند صبر و تحمل سرمایه‌گذاران و پرهیز از تصمیمات شتاب‌زده در بازار سهام است.
