بورس کالا، بازاری پویا و متنوع است که به چهار بخش اصلی تقسیم می‌شود: بازار فرعی، بازار فیزیکی، بازار مشتقه و بازار مالی. در این میان، بازار مالی با ارائه اوراق بهادار مانند “گواهی سپرده کالایی” نقش مهمی در تسهیل سرمایه‌گذاری و معاملات کالاها ایفا می‌کند.

اما گواهی سپرده کالایی چیست و چه مزایایی دارد؟ این گواهی‌ها چگونه معامله می‌شوند و چه انواعی دارند؟ در ادامه به بررسی جامع این اوراق و نقش آنها در بازار می‌پردازیم.

تاریخچه گواهی سپرده کالایی در ایران

در سال ۱۳۹۳، شورای عالی بورس با هدف تنوع‌بخشی به ابزارهای مالی و تسهیل سرمایه‌گذاری، گواهی سپرده کالایی را به رسمیت شناخت.

اولین تجربه استفاده از این اوراق به سال ۱۳۹۴ بازمی‌گردد که دولت برای حمایت از کشاورزان و فروش محصول ذرت در استان‌های فارس، کرمانشاه و خوزستان، از این ابزار نوین بهره برد.

پس از موفقیت این طرح و ورود گواهی سپرده به بازار سکه در اواخر سال ۱۳۹۴، بورس کالا با گسترش انبارهای تحت پوشش خود، زمینه استفاده از این اوراق را برای سایر کالاها نیز فراهم کرد.

برخی کاربردهای گواهی سپرده کالایی

گواهی سپرده کالایی، ابزاری چند منظوره در بازار سرمایه است که علاوه بر تسهیل خرید و فروش کالاها، کاربردهای دیگری نیز دارد.

1. ابزاری برای سرمایه‌گذاری و معامله:

این اوراق بهادار استاندارد و قانونی، امکان معاملات مستمر در بازارهای مختلف را فراهم می‌کنند.

2. ابزاری برای تامین مالی:

با وثیقه قرار دادن این گواهی‌ها، می‌توانید از بانک‌ها یا موسسات مالی تایید شده توسط بورس، تسهیلات دریافت کنید.

3. ابزاری برای تحویل در قراردادهای آتی و اختیار معامله:

در قراردادهای آتی و اختیار معامله، فروشنده در صورت عدم بستن موقعیت خود تا سررسید، موظف به تحویل کالا به خریدار است. با استفاده از گواهی سپرده کالایی، فروشنده می‌تواند به جای تهیه کالا از بازار، گواهی مربوطه را خریداری و در زمان تحویل به خریدار ارائه دهد.

به طور خلاصه، گواهی سپرده کالایی ابزاری منعطف و کارآمد است که فرصت‌های مختلفی را برای فعالان بازار سرمایه فراهم می‌کند.

جایگاه گواهی سپرده در بورس کالا

بورس کالای ایران از سه بازار اصلی تشکیل شده است: فیزیکی، مشتقه و مالی. گواهی سپرده کالایی یکی از ابزارهای مهم بازار مالی بورس کالا است که در کنار اوراق سلف، اوراق خرید دین و صندوق‌های کالا، مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفته است.

پیش از این، خرید کالاهایی مانند سیمان از بورس کالا، تنها از طریق بازار فیزیکی و با ثبت درخواست در بازار مشترک خریداران خرد و عمده امکان‌پذیر بود. این موضوع، فرایند کشف قیمت را با مشکل مواجه می‌کرد.

اما با معرفی گواهی سپرده کالایی، خرید کالاهایی مانند زعفران، سکه طلا، سیمان و شیشه در مقادیر کمتر و به صورت آنلاین از طریق کارگزاری‌ها و تنها با داشتن کد بورسی معمولی امکان‌پذیر شده است. به این ترتیب، سرمایه‌گذاران برای خرید این کالاها نیازی به معرفی انبار یا دریافت کد بورس کالا ندارند.

گواهی سپرده کالایی با ساده‌سازی و افزایش دسترسی به بازار بورس کالا، فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدیدی را برای طیف وسیع‌تری از سرمایه‌گذاران فراهم کرده است.

مزایای گواهی سپرده کالایی

گواهی سپرده کالایی ابزاری نوین است که مزایای متعددی برای تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و فعالان بازارهای مالی به همراه دارد:

• کاهش هزینه‌ها: با سپرده گذاری کالا در انبارهای بورس و دریافت گواهی، هزینه‌های انبارداری و جابجایی کاهش می‌یابد.
• مدیریت زمان: تولیدکنندگان می‌توانند با فروش گواهی کالا به جای خود کالا، فاصله زمانی بین تولید و فروش را مدیریت کنند.
• ثبات قیمت: معاملات گواهی سپرده کالایی به شفافیت و کاهش نوسانات قیمت در بازار کمک می‌کند.
• تامین مالی آسان: این گواهی‌ها می‌توانند به عنوان وثیقه برای دریافت تسهیلات مالی استفاده شوند و هزینه‌های تامین مالی تولیدکنندگان را کاهش دهند.
• ارتقای کیفیت: گواهی سپرده کالایی با تعیین استانداردهای کیفی برای کالاها، به بهبود و ارتقای کیفیت آنها کمک می‌کند.

به طور خلاصه، گواهی سپرده کالایی با ایجاد یک بستر مطمئن و کارآمد، به رونق تولید، تسهیل مصرف و افزایش سرمایه‌گذاری در بازار کالا کمک می‌کند.

مراحل ثبت سفارش خرید

برای سرمایه‌گذاری در گواهی سپرده کالایی ، ابتدا باید انبارهای ارائه دهنده این محصول و نماد معاملاتی آنها را پیدا کنید.

دو راه آسان برای این کار وجود دارد:

1. مراجعه به سایت بورس کالا:

• به بخش “بازارها” بروید.
• گزینه “گواهی سپرده کالایی” و سپس “مشخصات نمادهای گواهی سپرده کالایی” را انتخاب کنید.

در این بخش، لیست کاملی از کالاها و انبارهای مربوطه به همراه نماد معاملاتی آنها نمایش داده می‌شود. نماد معاملاتی، نامی است که برای جستجوی گواهی در سامانه معاملاتی خود به آن نیاز دارید.

2. استفاده از سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc):

• وارد سایت tsetmc شوید.
• به بخش “بورس کالا” و سپس “گواهی سپرده کالایی” بروید.

در این صفحه، اطلاعات مفیدی مانند نمادهای معاملاتی، قیمت پایانی، آخرین قیمت و سایر داده‌های مهم برای تصمیم‌گیری در خصوص خرید گواهی در اختیار شما قرار می‌گیرد.

3. ثبت سفارش خرید و دریافت کالا از محل انبار در زمان مشخص

برای تهیه کالای مورد نظرتان از طریق بورس کالا، ابتدا باید نام انبار محل نگهداری آن را شناسایی کنید. سپس با مراجعه به سامانه معاملات آنلاین کارگزاری خود و جستجوی نماد مربوطه، می‌توانید سفارش خرید خود را ثبت نمایید. در زمان تعیین شده، می‌توانید کالای خریداری شده را از انبار تحویل بگیرید.

شایان ذکر است که تمامی هزینه‌های مرتبط با انبارداری، بسته‌بندی و حمل کالا از کارخانه به انبار، در قیمت نهایی لحاظ شده و شما هیچگونه هزینه اضافی در این خصوص پرداخت نخواهید کرد.

برای آشنایی بیشتر با فرآیند خرید اوراق گواهی سپرده کالایی و درک بهتر مراحل آن، می‌توانید مقاله “راهنمای خرید سیمان از بورس” را مطالعه فرمایید. این مقاله با ارائه مثالی کاربردی، شما را در انجام این فرآیند یاری خواهد نمود.

انواع گواهی سپرده کالایی

گواهی سپرده کالایی، اوراق بهاداری است که نشان‌دهنده مالکیت دارنده آن بر مقدار مشخصی از یک کالا می‌باشد. این گواهی‌ها بر اساس نوع کالای پشتوانه، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. بورس کالای ایران تاکنون میزبان طیف متنوعی از این گواهی‌ها بوده است که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم.

گواهی سپرده کالایی سکه طلا

در میان انواع گواهی سپرده کالایی، اوراق مربوط به سکه طلا از حجم معاملات بالایی برخوردار است. هر ورقه از این گواهی، معادل یک صدم سکه بهار آزادی است. به عبارت دیگر، برای خرید یک سکه کامل، نیاز به تهیه صد ورقه از این گواهی دارید.

گواهی سپرده کالایی شمش طلا

گواهی سپرده کالایی شمش طلا، یکی از ابزارهای سرمایه‌گذاری در بازار بورس کالای ایران است که به شما امکان می‌دهد به راحتی و با امنیت بالا در طلای فیزیکی سرمایه‌گذاری کنید.

گواهی سپرده کالایی زعفران

از بهمن ماه سال 1395، گواهی سپرده زعفران با واحد گرم در بورس کالای ایران عرضه شد. هر ورقه از این گواهی، نشان‌دهنده مالکیت یک گرم زعفران است.

گواهی سپرده کالایی پسته

از سال ۱۳۹۶، بورس کالای ایران، امکان سرمایه‌گذاری در کالاهای متنوع‌تری را از طریق گواهی سپرده فراهم کرده است. در این میان، گواهی سپرده کالاهایی مانند کشمش، سیمان، شیشه، برنج، رطب و زیره سبز نیز قابل معامله هستند. واحد اندازه‌گیری این گواهی‌ها، کیلوگرم می‌باشد.

گواهی سپرده کالایی شمش نقره

گواهی سپرده کالایی شمش نقره، نوعی اوراق بهادار است که نشان‌دهنده مالکیت شما بر مقدار مشخصی شمش نقره با عیار 99.99 درصد است که در انبارهای مورد تایید بورس کالا نگهداری می‌شود.

انواع معاملات گواهی‌های سپرده کالایی

معاملات گواهی سپرده کالایی به دو صورت پیوسته و ناپیوسته، صورت می‌گیرد :

معاملات ناپیوسته

در برخی موارد، گواهی‌های سپرده کالایی به ‌صورت “معاملات ناپیوسته” عرضه می‌شوند. در این روش، سرمایه‌گذاران تنها مجاز به خرید گواهی هستند و امکان فروش مجدد آن در بازار بورس را نخواهند داشت. درنتیجه، خریداران این گواهی‌ها ملزم به تحویل فیزیکی کالای مربوطه در زمان سررسید از انبارهای بورس کالا می‌باشند.

در معاملات پیوسته

در معاملات پیوسته، سرمایه‌گذاران از آزادی عمل بیشتری برخوردارند. آنها می‌توانند گواهی‌های خود را تا قبل از سررسید در بازار به فروش رسانده و یا تا زمان سررسید نگهداری کرده و سپس کالای مربوطه را از انبارهای بورس تحویل بگیرند.

گواهی سپرده کالایی چگونه معامله می‌شود؟

برای انجام معاملات گواهی سپرده کالایی، کافیست از طریق سامانه آنلاین کارگزاری خود اقدام کنید. نیازی به دریافت کد بورسی جداگانه از بورس کالا نیست. پس از ثبت نام در سامانه سجام و دریافت کد بورسی، می‌توانید به راحتی گواهی‌های مورد نظر خود را خریداری کرده و یا به فروش برسانید.