نقره، فلزی با سابقه‌ای درخشان در ارزش و کاربرد، امروزه نیز جایگاه ویژه‌ای در صنایع گوناگون و سرمایه‌گذاری یافته است. این فلز گرانبها، علاوه بر کاربردهای متنوع خود در حوزه‌های مختلف، به عنوان ابزاری مطمئن برای حفظ سرمایه در برابر نوسانات اقتصادی شناخته می‌شود.

در دنیای امروز، معاملات آتی نقره به عنوان یکی از روش‌های پرطرفدار سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی جهانی مطرح است. این ابزار مالی، به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا با پیش‌بینی روند قیمت نقره، از نوسانات بازار به نفع خود بهره‌برداری کنند.

در ایران، بورس کالا بستری امن و شفاف برای انجام معاملات آتی نقره فراهم کرده است. این بستر، با ایجاد امکان دسترسی آسان و سریع به اطلاعات بازار، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با آگاهی کامل، تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را اتخاذ کنند.

در این مقاله، با هدف آشنایی هرچه بیشتر علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در بازار نقره، به بررسی جامع و کامل قرارداد آتی نقره در بورس کالا می‌پردازیم.

بازار آتی در بورس ایران

با وجود آنکه طلا در میان سرمایه‌گذاران از محبوبیت بیشتری برخوردار است، نقره به دلیل کمیابی و کاربرد گسترده در صنایع گوناگون، گزینه‌ای هوشمندانه برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود.

یکی از روش‌های سرمایه‌گذاری در نقره، استفاده از “قراردادهای آتی” است. در این نوع قرارداد، خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که مقدار مشخصی نقره را در آینده و با قیمت تعیین‌شده در زمان حال، معامله کنند. به بیان دیگر، در زمان انعقاد قرارداد، تنها توافق بر سر قیمت و تاریخ تحویل صورت می‌گیرد و نقره در آینده به خریدار تحویل داده می‌شود.

این شیوه معامله به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا با پیش‌بینی قیمت نقره در آینده، از نوسانات آن سود کسب کنند یا ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند.

هر قرارداد آتی نقره دارای ویژگی‌های خاصی از جمله تاریخ انقضا، مقدار نقره و قیمت است که توسط بورس کالا تعیین می‌شود.

مدیران سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاران خرد، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نقره، از جمله مهم‌ترین استفاده‌کنندگان این ابزار مالی هستند. آنها با بهره‌گیری از قراردادهای آتی نقره، به دنبال حفظ ارزش دارایی‌های خود در مقابل تورم، کاهش ریسک نوسانات قیمت و کسب سود از تغییرات بازار هستند.

قرارداد آتی نقره چیست؟

نقره، این فلز گران‌بها، از دیرباز مورد توجه سرمایه‌گذاران بوده است. در دوره‌های رشد اقتصادی، اشتیاق برای تصاحب این فلز ارزشمند افزایش می‌یابد و بسیاری با هدف کسب سود از نوسانات قیمت آن، به خرید و فروش نقره می‌پردازند.

یکی از روش‌های سرمایه‌گذاری در نقره، استفاده از “قراردادهای آتی” است. این قراردادها، ابزارهای مالی قدرتمندی هستند که در بورس کالا معامله می‌شوند. در یک قرارداد آتی نقره، خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که در تاریخی مشخص در آینده، مقدار معینی نقره را با قیمتی از پیش تعیین‌شده مبادله کنند.

نکته قابل توجه در مورد قراردادهای آتی، ماهیت “دوطرفه” آنهاست. به عبارت دیگر، هر دو طرف معامله (خریدار و فروشنده) به یک اندازه در معرض ریسک سود و زیان قرار دارند. این ویژگی، فضایی رقابتی و عادلانه را برای فعالان بازار فراهم می‌کند.

از جمله مزایای قراردادهای آتی می‌توان به امکان خرید یا فروش نقره بدون نیاز به پرداخت تمام وجه اشاره کرد. این ویژگی به سرمایه‌گذاران انعطاف‌پذیری بیشتری بخشیده و امکان بهره‌برداری از فرصت‌های بازار را افزایش می‌دهد.

مشخصات قراردادهای آتی نقره

پیش از ورود به دنیای پویا و جذاب معاملات آتی نقره، آشنایی با زیر و بم این قراردادها امری ضروری است. در ادامه، به بررسی جزئیات این قراردادها می‌پردازیم تا با دیدی روشن و آگاهانه در این بازار قدم بگذارید.

• نوع قرارداد: آتی
• دارایی پایه: نقره خام با خلوص حداقل 999
• شکل تحویل: ساچمه
• واحد قیمت: ریال به ازای هر گرم
• اندازه هر قرارداد: 100 گرم
• نوسان مجاز روزانه: حداکثر 5%± نسبت به قیمت تسویه روز قبل
• ماه‌های قرارداد: در تمام طول سال (با نظر بورس کالا)
• مدت زمان معاملات: در اطلاعیه هر نماد اعلام می‌شود.
• تاریخ تحویل: مطابق اطلاعیه تحویل
• محل تحویل: انبارهای تعیین‌شده توسط بورس کالا (10 روز قبل از پایان معاملات هر نماد اعلام می‌شود)
• حداقل تغییر قیمت سفارش: 100 ریال برای هر گرم (معادل 10,000 ریال در هر قرارداد)
• وجه تضمین اولیه: بر اساس فرمول محاسباتی بورس کالا (متغیر و پویا)
• حداقل وجه تضمین: 70% وجه تضمین اولیه
• حداکثر حجم هر سفارش: 25 قرارداد
• ساعات معامله: شنبه تا چهارشنبه (10:00 الی 17:00)، پنجشنبه (10:00 الی 15:00) – شامل پیش‌گشایش (10:00 الی 10:30)، حراج تک قیمتی (10:30) و معاملات پیوسته (10:30 الی 5 دقیقه قبل از پایان بازار)
• نماد کالا: SILMMYY (SIL: نماد اختصاری، MM: ماه قرارداد، YY: سال)
• سقف مجاز موقعیت‌های تعهدی: اشخاص حقیقی و حقوقی (500 موقعیت خرید و فروش)، بازارگردان (1500 موقعیت در هر نماد، قابل افزایش تا 10% موقعیت‌های تعهدی باز)
• قیمت تسویه: محاسبه بر اساس 30% حجم معاملات انجام‌شده تا پایان آخرین جلسه معاملاتی هر روز
• نحوه محاسبه قیمت تسویه نهایی: به صورت تئوریک (قیمت یک گرم نقره خام 999 بر اساس قیمت‌های جهانی سایت Kitco در ساعت 13 آخرین روز معاملاتی ضربدر نرخ دلار آمریکا به ریال بر اساس قیمت هر مثقال طلای خام 705)
• مهلت ارائه گواهی آمادگی تحویل: تا 15 دقیقه پس از پایان معاملات آخرین روز
• جریمه‌ها:
  • عدم ارائه رسید انبار (فروشنده)، عدم واریز وجه (خریدار) و عدم ارائه گواهی آمادگی تحویل: 0.1% ارزش قرارداد (بر اساس قیمت تسویه آخرین روز) به نفع طرف مقابل
  • در تمام موارد فوق، کارمزد تسویه و تحویل هر دو سر معامله به نفع بورس کالا از متخلف دریافت می‌شود.

نکته مهم: برای شرکت در معاملات آتی نقره، اخذ کد معاملاتی الزامی است.

با رعایت نکات فوق و آگاهی کامل از شرایط معاملات، می‌توانید با اطمینان خاطر در بازار آتی نقره فعالیت کنید.

چه تضمینی برای انجام تعهدات طرفین در قرارداد آتی نقره وجود دارد؟

در بازار معاملات آتی، برای اطمینان از انجام تعهدات توسط خریداران و فروشندگان، مبلغی تحت عنوان “وجه تضمین” از هر دو طرف دریافت می‌شود. این مبلغ توسط اتاق پایاپای بورس، به عنوان واسطه بین طرفین معامله، نگهداری می‌شود.

وجه تضمین تضمین‌کننده اجرای تعهدات معامله‌گران است و مانند سپرده‌ای عمل می‌کند که ریسک عدم ایفای تعهدات را کاهش می‌دهد.

نکته حائز اهمیت این است که میزان وجه تضمین ثابت نیست و به صورت پویا در طول زمان تغییر می‌کند. این تغییر بر اساس نوسانات قیمت دارایی پایه در بازار محاسبه می‌شود. به عبارت دیگر، میانگین قیمت‌های تسویه روزانه در تمام سررسیدهای قراردادهای آتی مربوط به آن دارایی، مبنای محاسبه وجه تضمین خواهد بود.

برای مثال، در قراردادهای آتی نقره، حداقل وجه تضمین معادل ۷۰ درصد وجه تضمین اولیه تعیین شده است. اگر موجودی حساب معاملاتی فردی به کمتر از این مقدار برسد، اخطاریه‌ای مبنی بر افزایش وجه تضمین برای وی صادر می‌شود.

برای محاسبه دقیق وجه تضمین، فرمولی با در نظر گرفتن عواملی مانند درصد وجه تضمین اولیه، میانگین قیمت‌های تسویه روزانه، براکت تغییرات وجه تضمین و اندازه قرارداد تعریف شده است.

لازم به ذکر است که وجه تضمین در پایان هر روز معاملاتی با توجه به فرمول مذکور مجددا محاسبه شده و تغییرات حاصله با دو روز کاری تأخیر اعمال می‌گردد. به عنوان مثال، اگر میانگین قیمت‌های تسویه روزانه قراردادهای آتی نقره در روز شنبه ۶۰ هزار تومان باشد، وجه تضمین در روز شنبه بر اساس این میانگین محاسبه می‌شود، اما تغییرات ناشی از آن از روز دوشنبه در حساب معامله‌گران اعمال خواهد شد.

تفاوت مشخصات قرارداد آتی نقره با سایر قراردادهای آتی

در بازار معاملات آتی، قراردادهای متنوعی بر روی کالاهای مختلف منعقد می‌شود. قرارداد آتی نقره نیز از این قاعده مستثنی نیست و ساختاری مشابه با سایر قراردادهای آتی دارد. با این وجود، برخی ویژگی‌های منحصر به فرد این قرارداد را از سایرین متمایز می‌کند.

یکی از وجوه تمایز این قرارداد، نحوه تحویل دارایی پایه است. در حالی که در قراردادهای آتی زعفران و صندوق طلا، تحویل به ترتیب از طریق گواهی سپرده کالایی و واحدهای صندوق طلا صورت می‌گیرد، در قرارداد آتی نقره به دلیل عدم وجود گواهی سپرده کالایی، تحویل به صورت فیزیکی و از طریق بانک‌های مورد تایید بورس کالا انجام می‌شود.

این تفاوت در نحوه تحویل، بر ساعات معاملات در آخرین روز معاملاتی نیز تاثیر گذاشته است. به طوری که در قرارداد آتی نقره، معاملات در آخرین روز از ساعت 10 صبح تا 1 بعد از ظهر انجام می‌شود، در حالی که در سایر قراردادها، ساعات معاملات در آخرین روز تفاوتی با سایر روزها ندارد.

از دیگر نکات قابل توجه در قرارداد آتی نقره، الزام خریدار به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده در زمان تحویل است. این در حالی است که سایر قراردادهای آتی از پرداخت این مالیات معاف هستند.

همچنین، روش محاسبه قیمت تسویه نهایی در قرارداد آتی نقره با سایر قراردادها متفاوت است. در سایر قراردادها، قیمت تسویه نهایی در آخرین روز معاملاتی بر اساس میانگین موزون قیمت 30 درصد معاملات پایانی بازار تعیین می‌شود، اما در قرارداد آتی نقره، این قیمت به صورت تئوریک و با در نظر گرفتن نرخ جهانی نقره و نرخ دلار محاسبه می‌شود.

در نهایت، جریمه عدم ایفای تعهدات در قرارداد آتی نقره نیز متفاوت است. در حالی که در سایر قراردادها، جریمه عدم ایفای تعهد معادل یک درصد ارزش قرارداد است، در قرارداد آتی نقره این جریمه به یک دهم ارزش قرارداد افزایش می‌یابد.

به طور خلاصه، قرارداد آتی نقره با وجود شباهت‌های ساختاری با سایر قراردادهای آتی، در مواردی چون نحوه تحویل، ساعات معاملات در آخرین روز، پرداخت مالیات بر ارزش افزوده، روش محاسبه قیمت تسویه نهایی و جریمه عدم ایفای تعهدات، تفاوت‌های قابل توجهی با آنها دارد.

نحوه خرید قرارداد آتی نقره در بورس کالا

برای ورود به دنیای پرهیجان و پرسود معاملات آتی، لازم است مراحلی را با دقت طی کنید. این مراحل، شما را برای یک سرمایه‌گذاری موفق و آگاهانه آماده می‌کنند و به شرح زیر می‌باشند:

• دریافت کد معاملاتی آتی

برای شرکت در معاملات آتی، لازم است مبلغی را به عنوان وثیقه به حساب خود واریز نمایید. این مبلغ که توسط بورس کالا و با توجه به نوسانات قیمت نقره تعیین می‌گردد، تضمین کننده تعهدات شما در قبال قرارداد خواهد بود. پیش از ورود به هر قرارداد، می‌توانید میزان وثیقه مورد نیاز را در سامانه معاملاتی آتی کالا مشاهده فرمایید.

• ثبت سفارش خرید

برای سرمایه‌گذاری در بازار آتی نقره، پس از انتخاب قرارداد مورد نظر، لازم است سفارش خرید خود را در پلتفرم معاملاتی ثبت کنید. در این مرحله، تعیین تعداد قراردادهای دلخواه و پیشنهاد قیمت مدنظر شما ضروری است.

• انجام معامله

در صورتی که قیمت پیشنهادی شما مورد قبول فروشنده واقع شود، معامله فی‌مابین شما منعقد می‌گردد. پس از نهایی شدن توافق، شما به عنوان خریدار موظف به پرداخت کامل وجه معامله در موعد مقرر هستید و فروشنده نیز متعهد به تحویل نقره در همان تاریخ خواهد بود.

کارمزد معاملات قرارداد آتی نقره

کارمزد این معاملات مطابق جدول زیر از طرفین معامله دریافت می‌شود:

خرید گواهی شمش نقره