صندوق درآمد ثابت چیست؟همراه با سرمایه گذاری
صندوق‌های درآمد ثابت، با تمرکز بر حفظ سرمایه و ارائه سود مستمر، گزینه ای مطمئن در میان ابزارهای سرمایه‌گذاری بورس به شمار می‌روند. این صندوق‌ها، به ویژه در نوسانات بازار و عدم قطعیت شاخص، با ارائه بازدهی پایدار – فراتر از سود سپرده‌های بانکی – مأمنی امن برای سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز فراهم می‌آورند. استراتژی این صندوق‌ها مبتنی بر سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت مانند اوراق مشارکت و سپرده‌های بانکی است که ضمن تضمین اصل سرمایه، جریانی پیوسته از سود را برای سرمایه‌گذاران به ارمغان می‌آورد.
انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری
انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری به طور کلی شامل دسته‌بندی‌های زیر می‌شوند:
- صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام:
- صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت
- صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF):
- صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا:
ترکیب دارایی‌های صندوق درآمد ثابت
صندوق‌های با درآمد ثابت، با تمرکز بر سرمایه‌گذاری در اوراق کم‌ریسک مانند اوراق مشارکت و سپرده‌های بانکی، به دنبال حفظ سرمایه و کسب سود متعادل برای سرمایه‌گذاران هستند.
با توجه به محدودیت سرمایه‌گذاری در دارایی‌های پرریسک (حداکثر 30%)، ریسک این صندوق‌ها به حداقل می‌رسد، اما در عوض، سودآوری آنها نیز به نرخ سود ابزارهای کم‌ریسک، که غالباً در حوالی نرخ تورم است، محدود می‌شود.
این صندوق‌ها برای سرمایه‌گذارانی مناسب است که اولویت اول آنها حفظ سرمایه و کسب سود تضمین‌شده است و تمایلی به پذیرش ریسک بالا ندارند. به عنوان مثال، افرادی که به دنبال سرمایه‌گذاری مطمئن برای دوران بازنشستگی خود هستند یا افرادی که سرمایه اندکی دارند و توانایی پذیرش ریسک از دست دادن آن را ندارند، می‌توانند صندوق‌های با درآمد ثابت را به عنوان یک گزینه مطمئن در نظر بگیرند.
چرا صندوق درآمد ثابت کم‌ریسک است؟
در دنیای سرمایه‌گذاری، رابطه‌ای معکوس میان ریسک و بازده وجود دارد. صندوق‌های درآمد ثابت، با تمرکز بر دارایی‌های کم‌ریسک، سودآوری کمتری نسبت به بازارهای پرنوسان بورس و ارزهای دیجیتال ارائه می‌دهند. این صندوق‌ها با هدف حفظ سرمایه و کسب سود متعادل، مناسب سرمایه‌گذارانی با ریسک‌پذیری پایین هستند.
با وجود اینکه احتمال ضرر در این صندوق‌ها ناچیز است، اما سقف سودآوری آنها نیز محدود می‌باشد. این محدودیت ناشی از ماهیت دارایی‌های کم‌ریسک است که معمولاً نرخ سودی نزدیک به نرخ تورم دارند.
به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های درآمد ثابت، به منزله انتخاب مسیری مطمئن اما با شیب ملایم در مسیر رشد سرمایه است.
چند اصطلاح کاربردی در صندوق های درآمد ثابت
پیش از ورود به مباحث تخصصی‌تر، لازم است با مفاهیم کلیدی سرمایه‌گذاری در صندوق‌های درآمد ثابت آشنا شویم. در این حوزه، «درآمد ثابت» به معنای سود از پیش تعیین‌شده و قطعی نیست، بلکه به معنای پرداخت سود در بازه‌های زمانی مشخص است. گرچه نرخ سود می‌تواند متغیر باشد، اما تعهد به پرداخت در دوره‌های معین، وجه تمایز این نوع سرمایه‌گذاری است. این مفهوم، زیربنای درک عمیق‌تر از سازوکار صندوق‌های درآمد ثابت و ارزیابی پتانسیل آنها در پرتفوی سرمایه‌گذاری شما خواهد بود.
1. واحد سرمایه‌گذاری
در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، “واحد” معادل سهام در بازار بورس است. به بیان دیگر، همانطور که در بازار بورس می‌توان تعدادی سهام از یک شرکت را خریداری کرد، در صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز می‌توان تعدادی “واحد” از آن صندوق را خریداری نمود. برای مثال، اگر شما 500 واحد از یک صندوق صدور و ابطالی را خریداری کنید، در واقع مالک 500 واحد از کل واحدهای آن صندوق خواهید بود، که به معنای داشتن سهمی متناسب با تعداد واحدهای خریداری شده از دارایی‌های تحت مدیریت آن صندوق است. این واحدها نشان‌دهنده مالکیت شما در سبد متنوعی از دارایی‌ها، اعم از سهام، اوراق بهادار و سایر ابزارهای مالی هستند که توسط مدیران متخصص صندوق، با هدف کسب بازدهی بهینه، مدیریت می‌شوند.
2. NAV صندوق
ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، حاصل کسر بدهی‌ها از دارایی‌های جاری است. با تقسیم NAV بر تعداد واحدهای صندوق، ارزش ذاتی هر واحد استخراج می‌شود که معادلی برای “قیمت هر سهم” در بازار بورس محسوب می‌گردد. این شاخص، ابزاری تحلیلی برای ارزیابی عملکرد و تعیین ارزش واقعی صندوق در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد.
3. NAV صدور
NAV صدور، بهای واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق در زمان خرید توسط سرمایه‌گذار است.
4. NAV ابطال
NAV ابطال، بهای فروش واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری در زمان بازخرید است.
5. صدور واحد
سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها با “صدور واحد” انجام می‌شود.
6. ابطال واحد
مفهوم “ابطال واحد” در این نوع صندوق‌ها، به معنای حذف واحدهای سرمایه‌گذاری از مالکیت سرمایه‌گذار در زمان فروش است. به عبارت دیگر، برخلاف صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) که واحدهای آنها مانند سهام در بازار بورس معامله می‌شوند، در صندوق‌های صدور و ابطال، با فروش واحدها، آنها به طور کامل از سبد سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذار حذف می‌گردند.
برای مثال، فرض کنید شما 1000 واحد از یک صندوق درآمد ثابت از نوع صدور و ابطال را خریداری کرده‌اید. در این حالت، 1000 واحد جدید به نام شما صادر می‌شود. اما هنگام فروش این واحدها، آنها ابطال شده و دیگر در مالکیت شما نخواهند بود.
این مکانیزم، وجه تمایز صندوق‌های صدور و ابطال با ETFها را نشان می‌دهد، چرا که در ETFها، واحدها در بازار ثانویه معامله می‌شوند و ابطالی صورت نمی‌گیرد.
لیست صندوق های درآمد ثابت
صندوق‌های درآمد ثابت بر اساس ترکیب دارایی به دو نوع «عادی» و «نوع دوم» تقسیم می‌شوند.
1. صندوق درآمد ثابت عادی
صندوق‌های درآمد ثابت عادی، با تمرکز بر سرمایه‌گذاری در اوراق کم‌ریسک، حداقل 85 درصد از دارایی خود را به اوراق بهادار با درآمد ثابت، گواهی سپرده بانکی و سپرده بانکی اختصاص می‌دهند. این صندوق‌ها، با هدف ایجاد تعادل بین ریسک و بازده، به مدیران خود اجازه می‌دهند تا حداکثر 10 درصد از منابع را در سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری و 10 درصد دیگر را در سهام، حق تقدم و اوراق اختیار معامله سرمایه‌گذاری کنند. این رویکرد، ضمن تضمین بازدهی نسبتاً مطمئن، امکان بهره‌مندی محدود از پتانسیل رشد بازار سهام را نیز فراهم می‌آورد.
2. صندوق درآمد ثابت نوع دوم
صندوق‌های درآمد ثابت نوع دوم، با وجود تمرکز بر دارایی‌های ثابت، به مدیران خود این اختیار را می‌دهند که تا سقف 5 درصد از منابع را به سرمایه‌گذاری در سهام اختصاص دهند. این امر، اگرچه الزامی نیست، اما می‌تواند به عنوان ابزاری برای افزایش بازدهی در شرایط مساعد بازار مورد استفاده قرار گیرد. برخلاف تصور عموم، هیچ‌یک از انواع صندوق‌های درآمد ثابت ملزم به سرمایه‌گذاری در سهام نیستند.
نکته قابل توجه دیگر در خصوص این صندوق‌ها، نحوه توزیع سود است. به جای پرداخت‌های ماهانه، سود در صندوق‌های درآمد ثابت نوع دوم به صورت تجمیعی محاسبه شده و منجر به افزایش ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) واحدهای سرمایه‌گذاری می‌شود. این رویکرد، ضمن حفظ نقدینگی صندوق، به مدیران امکان می‌دهد تا با تمرکز بیشتر بر استراتژی‌های بلندمدت، بازدهی بهینه‌تری را برای سرمایه‌گذاران به ارمغان آورند.
صندوق های درآمد ثابت چقدر سود می دهند؟
صندوق‌های درآمد ثابت، ابزارهای مالی هستند که بخش عمده‌ای از سرمایه خود را به اوراق خزانه اسلامی (اخزا) اختصاص می‌دهند. این اوراق، نوعی اوراق قرضه دولتی با ریسک اعتباری ناچیز محسوب می‌شوند که توسط دولت به منظور تامین مالی منتشر می‌گردند. با توجه به ماهیت کم‌ریسک اخزا، این اوراق نقش محوری در پرتفوی صندوق‌های درآمد ثابت ایفا می‌کنند و می‌توان گفت که بازدهی این صندوق‌ها به طور مستقیم با نرخ سود اخزا مرتبط است.
در حال حاضر (آبان ۱۴۰۳)، نرخ سود سالانه صندوق‌های درآمد ثابت در بازه‌ای بین ۲۰ تا ۳۰ درصد قرار دارد و می‌توان انتظار داشت که حداقل سودی معادل ۳۰ درصد در سال را نصیب سرمایه‌گذاران خود کنند. البته، برخی صندوق‌ها مانند صندوق سرمایه‌گذاری آرمان (واحدهای عادی) با ارائه سودی بین ۳۰ تا ۳۱ درصد، بازدهی بالاتری را به سرمایه‌گذاران وعده می‌دهند.
مزایای صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت
صندوق‌های درآمد ثابت، گزینه‌ای مطمئن برای سرمایه‌گذاری در شرایط رکود بازارها هستند. این صندوق‌ها با ارائه سود ثابت و قابل پیش‌بینی، مانند سپرده‌ای بانکی برای بورس‌بازان عمل می‌کنند. در شرایطی که تمایلی به خرید سهام یا سایر دارایی‌ها وجود ندارد، سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها می‌تواند هزینه فرصت از دست رفته را جبران کند.
مدیریت حرفه‌ای، ضامن سودآوری
تیم‌های متخصص و مجرب، سکان هدایت این صندوق‌ها را در دست دارند و با اتخاذ استراتژی‌های کارآمد، سودآوری سرمایه شما را تضمین می‌نمایند. اگرچه سود این صندوق‌ها نجومی نیست، اما به طور قطع از نرخ سود بانکی پیشی می‌گیرد و ارزش افزوده‌ای قابل توجه برای سرمایه شما ایجاد می‌کند.
جایگزینی هوشمندانه برای سپرده‌های بانکی
صندوق‌های درآمد ثابت با ارائه مزایایی همچون پرداخت سود روزشمار، محاسبه سود مرکب و سود موثر سالانه بالاتر، گوی سبقت را از سپرده‌های بانکی ربوده‌اند. این صندوق‌ها با وجود اینکه نمی‌توانند به طور کامل با تورم مقابله کنند، اما در مقایسه با بانک‌ها، ابزاری کارآمدتر برای حفظ ارزش پول و کسب سود محسوب می‌شوند.
پوشش ریسک، استراتژی حرفه‌ای‌ها
صندوق‌های درآمد ثابت تنها ابزاری برای کسب سود نیستند، بلکه نقشی کلیدی در مدیریت ریسک سبد سرمایه‌گذاری ایفا می‌کنند. با افزودن این صندوق‌ها به پرتفوی خود، می‌توانید ریسک کلی سبد را کاهش داده و تعادلی مطلوب بین ریسک و بازده ایجاد نمایید. این استراتژی، نشان از رویکردی حرفه‌ای و مدیریت آگاهانه سرمایه دارد.
معایب سرمایه گذاری صندوق های درآمد ثابت
اگرچه صندوق‌های درآمد ثابت مزایایی دارند، اما برای سرمایه‌گذاری بلندمدت مناسب نیستند. این صندوق‌ها بیشتر برای پس‌انداز کوتاه‌مدت طراحی شده‌اند و ماهیت آنها با سرمایه‌گذاری بلندمدت همخوانی ندارد. در ادامه به دلایل این موضوع می‌پردازیم.
صندوق‌های درآمد ثابت، با وجود مزایای قابل توجهی همچون نقدشوندگی بالا و ریسک پایین، برای سرمایه‌گذاری بلندمدت گزینه‌ی ایده‌آلی محسوب نمی‌شوند. در ادامه به بررسی عمیق‌تر معایب این صندوق‌ها می‌پردازیم:
1. فرسایش سرمایه در برابر تورم:
در دنیای اقتصاد پویا، تورم همچون شبحی خاموش، قدرت خرید سرمایه را می‌بلعد. صندوق‌های درآمد ثابت، به دلیل بازدهی محدود و قابل پیش‌بینی، در مواجهه با تورم بالا، قادر به حفظ ارزش واقعی سرمایه نیستند. این امر به ویژه در سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، منجر به کاهش محسوس قدرت خرید و در نتیجه، افت ارزش واقعی سرمایه می‌شود.
2. محرومیت از فرصت‌های جذاب بازار:
بازار سرمایه، همچون اقیانوسی مواج، مملو از فرصت‌های سودآور است. سرمایه‌گذاری در صندوق‌های درآمد ثابت، به منزله‌ی محبوس شدن در ساحل امن و چشم‌پوشی از امواج پرقدرت بازار است. این صندوق‌ها، با تمرکز بر دارایی‌های کم‌ریسک، امکان بهره‌مندی از پتانسیل رشد بالای بازارهای سهام و سایر بازارهای مالی را از سرمایه‌گذار سلب می‌کنند.
3. چالش مدیریت صندوق:
عملکرد صندوق‌های درآمد ثابت، به شدت به مدیریت کارآمد و درایت مدیران آن وابسته است. انتخاب نادرست دارایی‌ها، عدم توازن در سبد سرمایه‌گذاری و یا اتخاذ رویکردهای محافظه‌کارانه‌ی بیش از حد، می‌تواند به کاهش بازدهی صندوق و در نتیجه، زیان سرمایه‌گذاران منجر شود.
4. هزینه‌های سربار مدیریت:
هزینه‌های مدیریت صندوق، اگرچه به ظاهر ناچیز به نظر می‌رسند، اما در بلندمدت می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر بازدهی نهایی سرمایه‌گذاری داشته باشند. این هزینه‌ها، شامل کارمزد مدیران، هزینه‌های اداری و عملیاتی و سایر هزینه‌های مرتبط با مدیریت صندوق هستند.
در نهایت، انتخاب صندوق درآمد ثابت به عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری، نیازمند ارزیابی دقیق اهداف مالی، افق زمانی سرمایه‌گذاری و میزان ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار است.
