روش محاسبه سود به روش TTM

یکی از مهم‌ترین قدم‌ها برای سرمایه‌گذاری موفق، تحلیل دقیق سودآوری شرکت‌های فعال در بورس است. در این فرآیند، روش‌های متنوعی وجود دارند که به افراد کمک می‌کنند تا بهترین تصمیم را بگیرند.

یکی از این شیوه‌های کاربردی در تحلیل بنیادی، بررسی عملکرد گذشته یک شرکت از نظر سوددهی است. در ادامه، با یک روش ساده و در عین حال مؤثر به نام TTM (Trailing Twelve Months) آشنا می‌شویم که ابزاری کارآمد برای ارزیابی روند سودآوری شرکت‌ها به شمار می‌آید.

ttm چیست؟ (ttm مخفف چیست؟) 

TTM، که کوتاه شده عبارت Trailing Twelve Months است، یک شیوه تحلیلی برای محاسبه سود هر سهم (EPS) در یک بازه زمانی مشخص است. این روش به جای پیش‌بینی سود آینده، بر عملکرد واقعی شرکت در ۱۲ ماه گذشته تمرکز دارد. با استفاده از این معیار، سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران می‌توانند عملکرد یک شرکت را بر اساس سود خالص چهار فصل مالی اخیر آن ارزیابی کنند.

از آنجایی که سازمان بورس شرکت‌ها را ملزم به انتشار صورت‌های مالی سه‌ماهه کرده، اطلاعات مربوط به EPS در دسترس عموم قرار دارد. این رویکرد به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با نگاهی واقع‌بینانه به گذشته، ارزش واقعی شرکت را بسنجند و تصمیمات دقیق‌تری بگیرند. در ادامه، تعریف کامل‌تری از سود هر سهم (EPS) ارائه خواهیم داد.

EPS یا سود هر سهم  چیست؟

یکی از معیارهای اصلی ارزیابی عملکرد شرکت‌ها در بازار سرمایه، سود هر سهم (Earning per share) یا به اختصار EPS است. این شاخص نشان می‌دهد که یک شرکت به ازای هر سهم خود، چقدر سود خالص به دست آورده است.

EPS انواع مختلفی دارد که هر کدام کاربرد خاصی در تحلیل‌های مالی دارند:

• EPS محقق‌شده (TTM): این نوع EPS بر اساس سود خالص شرکت در چهار فصل گذشته محاسبه می‌شود و دقیق‌ترین تصویر را از وضعیت فعلی سودآوری یک شرکت ارائه می‌دهد. واژه TTM مخفف عبارت Trailing Twelve Months، به معنی “دوازده ماه اخیر”، است.
• EPS تحلیلی
• EPS تعدیل‌شده
• EPS عملیاتی

این معیار به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با مقایسه سودآوری شرکت‌های مختلف، تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند. برای تحلیل دقیق‌تر، باید به نوع EPS و نحوه محاسبه آن توجه کرد.

محاسبه EPS به روش TTM 

همان‌طور که می‌دانید، برای تحلیل وضعیت مالی یک شرکت، شاخص‌های متعددی وجود دارد که هر کدام اطلاعات ارزشمندی را به سرمایه‌گذار می‌دهند. یکی از این شاخص‌ها، سود هر سهم یا EPS است که به روش‌های مختلفی محاسبه می‌شود. روش TTM (Trailing Twelve Months)، یکی از کاربردی‌ترین متدهای محاسبه سود است که عملکرد دوازده ماه گذشته شرکت را بررسی می‌کند.

برای دستیابی به EPS به روش TTM، باید سود خالص شرکت در چهار فصل گذشته (بهار، تابستان، پاییز و زمستان) را جمع‌آوری کرده و سپس آن را بر تعداد کل سهام منتشر شده تقسیم کنید. با این محاسبه، تصویری دقیق‌تر از سودآوری فعلی شرکت به‌دست می‌آید.

نحوه محاسبه و کاربرد نسبت P/E با استفاده از TTM

نسبت قیمت به سود (P/E)، یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارزیابی در بازار سرمایه است که ارتباط بین قیمت سهام و سود شرکت را نشان می‌دهد. این نسبت به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ارزش یک سهم را بسنجند و با سایر شرکت‌ها مقایسه کنند. برای محاسبه P/E با روش TTM، کافی است قیمت لحظه‌ای سهم را بر EPS محاسبه شده با همین روش تقسیم کنید. این نسبت در سامانه‌های تحلیلی مانند کدال (Codal) نیز به‌طور مداوم به‌روز می‌شود.

به‌عنوان مثال، فرض کنید یک شرکت، گزارش عملکرد شش‌ماهه اول سال را منتشر کرده است. برای محاسبه سود دوازده‌ماهه (TTM)، ابتدا سود شش‌ماهه دوم سال قبل محاسبه می‌شود. سپس این رقم با سود شش‌ماهه ابتدایی سال جاری جمع می‌گردد. حاصل این جمع، سود دوازده‌ماهه اخیر شرکت است که برای محاسبه نسبت P/E مورد استفاده قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است که در سامانه‌هایی مثل TSETMC، نسبت P/E برای هر سهم به‌طور خودکار و بر اساس سود TTM آن محاسبه و در دسترس تحلیلگران قرار می‌گیرد.

فرمول EPS ttm به صورت زیر است:

برای درک بهتر، یک نمونه ساده از نحوه محاسبه سود به روش TTM را بررسی می‌کنیم.

همان‌طور که می‌بینید، برای به دست آوردن EPS ttm، کافی است سود چهار فصل گذشته یک سهم را با هم جمع کنیم. حاصل این مجموع، همان EPS ttm است که P/E ttm نیز بر اساس آن محاسبه می‌شود.

برای محاسبه EPS تحلیلی (فوروارد) نیز می‌توان از داده‌های مربوط به سود یا میزان فروش شرکت در دوره‌های قبلی استفاده کرد. نکته‌ای که باید در تحلیل سودآوری شرکت‌ها در نظر داشت، تفاوت بین EPS و DPS (سود تقسیمی هر سهم) است. برای مثال، شرکت‌هایی که به‌طور مداوم سودده هستند، معمولاً درصد بالایی از سود خود را در مجامع عمومی به صورت نقدی بین سهامداران تقسیم می‌کنند.

مزیت‌های کلیدی در محاسبه سود به روش TTM

اصلی‌ترین برتری روش TTM (Trailing Twelve Months) در این است که ارزش‌گذاری سهام را بر پایه عملکرد واقعی شرکت قرار می‌دهد. در این شیوه، قیمت سهم بر اساس پیش‌بینی‌ها یا گمانه‌زنی‌های آینده تعیین نمی‌شود، بلکه با اتکا به سودهای حقیقی ۱۲ ماه گذشته انجام می‌گیرد. به این ترتیب، سرمایه‌گذاران می‌توانند با اطلاعات دقیق، عملکرد شرکت را بسنجند و تصمیم‌های بهتری بگیرند. هرگاه عملکرد شرکت بهبود یابد، سود هر سهم در این روش نیز افزایش می‌یابد که نشانه‌ای از پتانسیل رشد و صعود برای آینده به شمار می‌رود.

چالش‌های استفاده از سود TTM

با وجود مزایای متعدد، استفاده از این روش برای برخی شرکت‌ها با محدودیت‌هایی روبرو است. برای مثال، محاسبه سود TTM برای شرکت‌هایی که سوددهی منظم و ثابتی ندارند یا فعالیت‌هایشان فصلی است، ممکن است تصویری دقیق از وضعیت مالی آن‌ها ارائه ندهد. همچنین، این روش برای شرکت‌های تازه‌تأسیس که هنوز سابقه عملکرد کافی برای تحلیل ندارند، کاربردی نیست.

محدودیت‌های مهم در تحلیل با روش TTM

به طور کلی، TTM ابزاری قدرتمند برای ارزیابی عملکرد حقیقی شرکت‌هاست؛ اما بهتر است در کنار سایر تحلیل‌های بنیادی و تکنیکال به کار گرفته شود. از جمله محدودیت‌های اصلی این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نادیده گرفتن تغییرات ناگهانی: در شرایطی مثل بحران‌های اقتصادی یا تغییرات عمده در ساختار شرکت، ممکن است TTM نتواند این تحولات را به سرعت منعکس کند.
• تأثیر نوسانات فصلی: در صنایعی مانند گردشگری که سوددهی آن‌ها وابسته به فصل‌های خاص است، محاسبه TTM ممکن است تصویری واقعی از عملکرد سالیانه شرکت ارائه ندهد.
• نیاز به داده‌های دقیق: برای دستیابی به نتایج قابل‌اعتماد، صحت و کامل بودن گزارش‌های مالی شرکت حیاتی است. هرگونه خطا در داده‌ها می‌تواند محاسبات TTM را بی‌اعتبار کند.

چه عواملی بر سود هر سهم (EPS) به روش TTM اثر می‌گذارند؟

محاسبه سود هر سهم با رویکرد TTM (دوازده ماه گذشته) تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می‌گیره. شناخت این عوامل برای تحلیل دقیق وضعیت یک شرکت ضروری است. مهم‌ترینِ این متغیرها شامل موارد زیر می‌شه:

• میزان سودآوری شرکت: اصلی‌ترین عامل، سود خالصی است که شرکت در یک دوره ۱۲ ماهه کسب می‌کنه. هرگونه نوسان یا تغییر در این سود، مستقیماً بر EPS تأثیر می‌گذاره.
• تغییرات در تعداد سهام: برای محاسبه EPS، سود ۱۲ ماهه بر کل سهام شرکت در همون دوره تقسیم می‌شه. بنابراین، هرگونه افزایش سرمایه، عرضه سهام جدید یا حتی خرید سهام خزانه توسط شرکت، باعث تغییر این شاخص میشه.
• نوسانات فصلی سود: از اونجایی که در روش TTM، اطلاعات مالی یک سال کامل در نظر گرفته می‌شه، تغییرات سودآوری شرکت در فصول مختلف، به طور مستقیم در محاسبه نهایی EPS منعکس می‌شه.
• وقایع پیش‌بینی نشده: حوادث غیرمنتظره‌ای مثل بلایای طبیعی، تغییر قوانین و سیاست‌های اقتصادی، یا حتی تغییرات مدیریتی مهم، می‌تونه بر سودآوری شرکت و در نتیجه، بر EPS اون تأثیر چشمگیری داشته باشه.
• افزایش یا کاهش درآمد و هزینه‌ها: بالا و پایین رفتن درآمدها یا هزینه‌های عملیاتی شرکت، به شکلی مستقیم بر سود خالص و در نهایت بر سود هر سهم اثر می‌گذاره.
• اوضاع کلی اقتصادی: وضعیت اقتصادی کشور و شرایط کلان بازار می‌تونه روی عملکرد مالی شرکت‌ها و سودآوری اون‌ها اثرگذار باشه.

این موارد، از مهم‌ترین عواملی هستند که سرمایه‌گذاران باید هنگام بررسی EPS TTM یک شرکت به اون‌ها توجه کنند.

کاربرد TTM در کدام صنایع بیشتر است؟

روش TTM برای همه صنایع یکسان نیست. صنایعی که نوسانات فصلی یا تغییرات بازار زیادی را تجربه می‌کنند، ممکن است نتایج کم‌دقتی با استفاده از این روش داشته باشند. برای مثال، صنایع وابسته به کشاورزی یا گردشگری، به دلیل تأثیر فصول، معمولاً نتایج متفاوتی در مقایسه با صنایعی مانند تولیدات صنعتی ارائه می‌دهند.

روش TTM برای صنایعی که جریان درآمدی ثابت و قابل پیش‌بینی دارند، کارایی بالایی دارد. این روش به ویژه برای شرکت‌هایی که عملکرد مالی آن‌ها در طول سال تغییرات چشمگیری ندارد، بسیار مفید است. برای نمونه، شرکت‌هایی با روند درآمدی و هزینه‌ای پایدار، می‌توانند به خوبی از TTM بهره ببرند:

• صنایع تولیدی
• بانکداری و بیمه
• خدمات مالی
• محصولات مصرفی

نکات مهم در مورد سود TTM

یکی از مزایای اصلی مدل TTM این است که سود هر سهم را با فرض پایداری شرایط آینده پیش‌بینی می‌کند. اگر در آینده شرایط بهتری فراهم شود، سود هر سهم در این مدل افزایش یافته و پتانسیل رشد شرکت را نشان می‌دهد.

همان‌طور که اشاره شد، این روش مجموع سودهای هر سهم را در چهار دوره سه ماهه گذشته محاسبه می‌کند. بنابراین، بهبود عملکرد شرکت در یک دوره سه ماهه، موجب افزایش EPS گزارش شده خواهد شد. لازم به ذکر است که TTM برای شرکت‌هایی که سودآوری آن‌ها نوسان زیادی دارد یا در حال تجربه تغییرات اساسی در فعالیت‌هایشان هستند، کارایی کمتری دارد.

تکمیل پازل تحلیل

به طور کلی، TTM ابزاری قدرتمند برای ارزیابی عملکرد حقیقی شرکت‌هاست؛ اما بهتر است در کنار سایر تحلیل‌های بنیادی به کار گرفته شود. همچنین، از آنجایی که TTM تنها به گذشته شرکت می‌نگرد و زمان‌بندی ورود و خروج از معامله را مشخص نمی‌کند، توصیه می‌شود این شاخص را در کنار ابزارهای تحلیل تکنیکال [تحلیل تکنیکال چیست ] به کار ببرید. استفاده از هر دو روش (بنیادی و تکنیکال) به شما کمک می‌کند تا هم ارزش واقعی شرکت را بسنجید و هم بهترین زمان معامله را شناسایی کنید تا در نهایت تصویری جامع و دقیق از وضعیت شرکت به دست آورید و سرمایه‌گذاری موفقی را تجربه کنید.

جمع بندی:

همان‌طور که در این مقاله بررسی کردیم، TTM (Trailing Twelve Months) ابزاری قدرتمند برای ارزیابی عملکرد حقیقی شرکت‌هاست که با تمرکز بر سودآوری ۱۲ ماه گذشته، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیم‌های آگاهانه‌تری بگیرند. با وجود مزیت‌های کلیدی این روش، مانند تکیه بر داده‌های واقعی و نمایش پتانسیل رشد، باید محدودیت‌های آن را نیز در نظر گرفت.

استفاده از TTM برای شرکت‌های با درآمد ثابت و پایدار، مانند صنایع تولیدی و مالی، بسیار مؤثر است؛ اما در صنایعی که نوسانات فصلی دارند یا درگیر تغییرات بزرگ هستند، ممکن است تصویر کاملی ارائه ندهد. بنابراین، همواره توصیه می‌شود این شاخص را در کنار سایر تحلیل‌های بنیادی و تکنیکال به کار ببرید تا تصویری جامع و دقیق از وضعیت شرکت به دست آورید و سرمایه‌گذاری موفقی را تجربه کنید.

برای یادگیری بیشتر و دریافت مشاوره‌های تخصصی در زمینه سرمایه‌گذاری، با آرمان تدبیر همراه باشید.