بازار فیزیکی بورس کالا چیست؟ آموزش گام به گام مراحل معامله
بورس کالا بهعنوان یک نهاد کلیدی در بازار سرمایه ایران، دارای بخشهای مختلفی است. در این میان، بازار فیزیکی بورس کالا مهمترین بخش است؛ زیرا محل اصلی کشف قیمت و مبادله مستقیم کالاهاست. این بازار امکان معامله محصولاتی چون فرآوردههای پتروشیمی، فلزات گرانبها و محصولات کشاورزی را فراهم میکند.
برای فعالیت در این بازار، انجام مراحل قانونی مانند ثبتنام در بورس کالا، افتتاح حساب وکالتی بورس کالا و دریافت کد بازار فیزیکی الزامی است. این فرآیندها شفافیت و امنیت معاملات عمده را تضمین میکنند.
تفاوت بازار فیزیکی با سایر بازارهای بورس کالا
بازار فیزیکی بورس کالا محلی برای معاملات کالاها با هدف اصلی تحویل فیزیکی محصول به خریدار است. این در حالی است که در بازار مشتقه (مانند قراردادهای آتی)، تمرکز بر مدیریت ریسک قیمت است و در بازار مالی (مانند گواهی سپرده کالایی)، هدف اصلی، تأمین مالی یا سرمایهگذاری غیرفیزیکی است.
۱. ساختار بورس کالا و جایگاه بازار فیزیکی
بازار سرمایه در ایران از چندین بورس فعال تشکیل شده که هر کدام حوزه فعالیت مشخصی دارند. درک جایگاه بورس کالا به شما دیدگاه بهتری از اهمیت این بخش میدهد:
-
بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران: محل معاملات سهام و اوراق بهادار.
-
بورس انرژی: مختص معاملات حاملهای انرژی.
-
بورس کالای ایران: محلی برای تبادل کالاها و ابزارهای مالی مبتنی بر کالا.

بورس کالای ایران خود به چندین بازار مجزا تقسیم میشود که بازار فیزیکی قلب این مجموعه است. سایر بخشها شامل بازار مشتقه، بازار فرعی و بازار مالی هستند
۲. انواع کالاهای قابل عرضه در بازار فیزیکی
بازار فیزیکی بورس کالا نیازهای صنایع بزرگ و خریداران عمده را تأمین میکند. عرضهکنندگان این بازار عمدتاً تولیدکنندگان مواد اولیه و خام هستند. محصولات موجود بر اساس ماهیت به چهار گروه اصلی زیر تقسیم میشوند:
دستهبندی اصلی محصولات
| گروه کالا | مثالهای کلیدی | نوع نیاز بازار |
| صنعتی و معدنی | فولاد، مس، آلومینیوم، روی، سرب | مواد اولیه صنایع ساختمانی و تولیدی |
| پتروشیمی | پلیمرهای مختلف، مواد شیمیایی، گازها | خوراک اصلی کارخانههای پاییندستی |
| فرآوردههای نفتی | قیر، روغنهای صنعتی، عایق رطوبتی | مواد اولیه عمرانی و تولید انرژی |
| کشاورزی | زعفران، گندم، جو، ذرت، شکر | تأمین امنیت غذایی و نیاز دامداری |
نکته کلیدی: به دلیل حجم بالای معاملات، سرمایهگذاری خرد در این بازار به شکل مستقیم توصیه نمیشود. برای سرمایهگذاریهای کوچک در کالاها، استفاده از ابزارهای بازار مالی مانند گواهی سپرده کالایی مناسبتر است. [گواهی سپرده خودرو در بورس کالا]
۳. اطلاعیه عرضه و عوامل تعیینکننده قیمت پایه
معاملات در بازار فیزیکی، بر اساس اطلاعات منتشرشده در سند رسمی “اطلاعیه عرضه” صورت میگیرد. این اطلاعیه، حاوی تمام دادههای ضروری برای ثبت سفارش است.
اجزای حیاتی اطلاعیه عرضه
| بخش اطلاعاتی | توضیحات کاربردی |
| نام و نماد کالا | شناسه انحصاری کالا در بورس (مانند آرگون یا سیمان تیپ ۲) |
| قیمت پایه | قیمتی که حراج معامله با آن آغاز میشود. |
| حجم عرضه | میزان دقیق کالای موجود برای عرضه در روز معامله. |
| تاریخ و مکان تحویل | زمان و محل دقیق دریافت کالا توسط خریدار. |
| واحد پایه تخصیص | حداقل واحدی که ثبت سفارش باید ضریبی از آن باشد. |
تعیین قیمت پایه چگونه انجام میشود؟
تعیین قیمت پایه یک فرآیند تخصصی و چندوجهی است. این قیمت ابتدا توسط عرضهکننده و تحت نظارت نهادهای قیمتگذاری مشخص میشود.
-
کالاهای استراتژیک: برای این کالاها، وزارتخانههای متولی پس از کارشناسیهای دقیق، در تعیین قیمت پایه مشارکت میکنند.
-
سایر کالاها: قیمت پایه معمولاً بر اساس قیمتهای جهانی روز یا میانگین قیمت معاملهشده کالا در دورههای قبلی بورس کالا تعیین میشود.
در شرایط نوسان شدید بازار، نهادهای ناظر دخالت میکنند تا از هیجانهای قیمتی جلوگیری کرده و تعادل را حفظ نمایند.
۴. دریافت کد معاملاتی و مراحل افتتاح حساب وکالتی
برای شروع فعالیت در بازار فیزیکی بورس کالا، داشتن کد معاملاتی و حساب مالی مخصوص الزامی است.
کد بازار فیزیکی بورس کالا چیست؟
کد بازار فیزیکی بورس کالا یک کد معاملاتی انحصاری است. سرمایهگذارانی که قصد خرید و فروش مستقیم کالا را دارند، باید این کد را علاوه بر کد بورسی عمومی (دریافت شده از سجام) دریافت کنند.
-
توجه: برای معامله در بازارهای مالی (مانند صندوقهای کالایی یا گواهی سپرده سکه و زعفران)، نیازی به این کد مجزا و حساب وکالتی نیست؛ همان کد بورسی عمومی کافی است.
حساب وکالتی بورس کالا چیست و چرا لازم است؟
حساب وکالتی بورس کالا یک حساب بانکی ویژه است که به کارگزار شما این اختیار را میدهد تا در زمان ثبت سفارش، مبلغ مورد نیاز را مسدود کند و پس از قطعی شدن معامله، آن را به حساب کارگزاری انتقال دهد.
مراحل افتتاح حساب وکالتی:
-
دریافت معرفینامه رسمی از کارگزاری منتخب.
-
مراجعه به یکی از شعب بانکهای تعیینشده توسط کارگزاری.
-
افتتاح حساب وکالتی و اعلام شماره آن به کارگزاری برای تکمیل فرآیند و آغاز فعالیت معاملاتی.
۵. مراحل گامبهگام خرید کالا در بازار فیزیکی
تمامی مراحل خرید کالا، از ثبتنام تا تحویل نهایی، زیر نظر یک کارگزاری معتبر انجام میشود.
| گام اصلی | شرح فرآیند |
| ۱. دریافت کدهای لازم | ثبتنام در سجام و دریافت کد بازار فیزیکی بورس کالا از طریق کارگزاری. |
| ۲. افتتاح حساب وکالتی | افتتاح حساب در بانک و اعلام اطلاعات آن به کارگزاری برای تسویه خودکار. |
| ۳. واریز و مسدودسازی وجه | واریز پیشپرداخت مورد نیاز سفارش به حساب وکالتی؛ مبلغ مسدود شده و آماده ثبت سفارش است. |
| ۴. ثبت سفارش و حراج | کارگزاری سفارش خرید شما را ثبت کرده و آن را وارد حراج بورس میکند. معاملات بر اساس رقابت قیمتی نهایی میشود. |
| ۵. تسویه نهایی و تحویل | خریدار صورتحساب نهایی را تسویه میکند. پس از تأیید پرداخت، گواهینامه تسویه و حواله خرید صادر شده و فروشنده موظف به تحویل کالا میشود. |
نکته کلیدی تسویه: در قراردادهای نقدی و نسیه، تحویل کالا حداکثر شش روز کاری پس از معامله نهایی میشود. اگر زمان تحویل بیش از این مدت باشد، قرارداد بهشکل سلف تنظیم میشود.
در این مقاله روش های کسب درآمد از بورس کالا را فرا میگیرید برای اطلاعات بیشتر مراجعه نمایید.
جمعبندی: اطمینان در معامله با آرمان تدبیر
در این راهنمای جامع، با جنبههای مختلف بازار فیزیکی بورس کالا آشنا شدیم. این بازار، نهتنها فضایی شفاف برای تعیین قیمت کالاهاست، بلکه فرصتی برای معاملهگران عمده فراهم میکند. برای موفقیت، باید فرآیندهای تخصصی از جمله دریافت کد بازار فیزیکی، افتتاح حساب وکالتی و درک اطلاعیههای عرضه را بهدقت طی کنید.
آرمان تدبیر با تسهیل تمامی این گامها؛ از ثبتنام و دریافت کد تا شرکت در حراج و نهاییسازی معاملات، همراه مطمئن شما در این مسیر است. [تکنیکهای پیشرفته معامله در بورس کالا با تحلیل تکنیکال] با آگاهی کامل از قوانین و فرآیندها، دروازهای تازه به سوی سرمایهگذاریهای ارزشمند باز کنید.
درباره دانیال شهبازی
بیوگرافی: کارشناسی ارشد مهندسی مالی از دانشگاه مارمارای ترکیه و مشاور سرمایه گذاری در شرکت های سرمایه گذاری و کارگزار های برتر کشور
نوشتههای بیشتر از دانیال شهبازیپست های مرتبط
16 آذر 1404
دیدگاهتان را بنویسید